سنجش تغييرات زماني- مكاني كاربري اراضي و كيفيت زيستگاه هاي حوضه آبخيز تجن با استفاده از داده هاي سنجش از دور

اين مطالعه با هدف ارزيابي كيفيت زيستگاه‌هاي آبخيز تجن در شمال ايران بر مبناي تغييرات كاربري اراضي در بازه زماني 1431-1371 و بررسي ارتباط آن با سنجه‌هاي تعداد لكه (NP)، تراكم لكه (PD)، تراكم لبه (ED)، بزرگترين لكه (LPI)، شكل لكه (LSI) و جداشدگي (SPLIT) انجام پذيرفت. تصاوير لندست 8 و 4 براي تهيه نقشه‌هاي كاربري اراضي در سال‌هاي 1371، 1401 و 1431 با استفاده از روش‌هاي حداكثر احتمال، تركيب متقاطع و CA-Markov در نرم‌افزارهاي انوي و ترست پردازش شد. كيفيت زيستگاه‌هاي حوضه نيز با استفاده از اينوست در سه سناريو بر مبناي نقشه‌هاي كاربري اراضي ارزيابي و رابطه آن با تغييرات كاربري اراضي و سنجه‌هاي موردنظر بر اساس رگرسيون حداقل مربعات و آزمون همبستگي اسپيرمن تحليل شد. نتايج نشان داد در بازه زماني 1371 تا 1431، اراضي جنگلي و كشاورزي به ترتيب بيشترين تغييرات كاهشي (82460- هكتار) و افزايشي (76392 هكتار) را داشتند. زيستگاه هاي بخش مركزي حوضه از كيفيت بالاتري نسبت به پهنه‌هاي شمالي و جنوبي برخوردار بودند. رابطه كيفيت زيستگاه‌ها با تغييرات كاربري اراضي معنادار و معكوس (-0.95 R -0.85, P-value 0.01 )، با سنجه‌هاي NP، PD، ED و LSI غيرمستقيم و معنادار (-0.46 R -0.35, P-value 0.05 ) و با سنجه‌هاي LPI و SPLIT ضعيف مشاهده گرديد. اين مطالعه نشان داد كه كيفيت زيستگاه‌ها حوضه مطالعاتي تحت تأثير تغييرات كاربري اراضي و ويژگي‌هاي لكه‌هاي سيماي سرزمين طي 30 سال گذشته كاهش يافته و احتمالاً همين روند تا 30 سال آينده نيز ادامه مي‌يابد. نتايج اين مطالعه مي‌تواند به عنوان مبناي تصميم‌گيري در راستاي توسعه كاربري‌ها در منطقه و حفاظت محيط‌زيست آن قرار گيرد.