خاستگاه تركيب كنايي (درفشي‌شدن / كردن) با تكيه برشاهنامۀ فردوسي

تركيب كنايي «درفشي‌شدن/ كردن» در معناي «انگشت‌نماشدن/ كردن براي نخستين بار در شاهنامۀ فردوسي به‌ كار رفته ‌است و در آثار منظوم و منثور پيش‌از آن سابقه‌اي ندارد. پرسش‌هايي كه هنگام رويارويي با اين تركيب پديد مي‌آيد، اين است كه چه ارتباطي ميان واژگان تركيب (معناي حقيقي) و مفهوم كنايي آن وجود دارد؟ در آفرينش اين تركيب كنايي، فردوسي چه استنباطي از درفش داشته ‌است و حضور آن را در ميادين نبرد چگونه مي‌ديده كه سبب شده ‌است مفهوم كنايي «انگشت‌نمايي» را بيافريند؟ يافته‌هاي مقالۀ حاضر نشان مي‌دهد به‌كارگيري «نيزه» به‌صورتي ويژه در ميدان نبرد، به‌منظور اجراي فني از فنون پهلواني، خاستگاه آفرينش تركيب كنايي‌ «درفشي‌شدن/ كردن» بوده‌ است كه هم معناي حقيقي يعني «به شكل و هيأت درفش درآمدن» و هم مفهوم كنايي، يعني «انگشت‌نماشدن و رسوايي» را به‌درستي منتقل مي‌كند. فردوسي براي آفرينش اين تركيب كنايي، جهان عيني حماسه را در ذهن و زبان خويش بازآفريده و تصويري كه خود دريافته را با مناسب‌ترين واژگان براي مخاطب درك‌كردني ‌ساخته ‌است.