تدوين استراتژي ژئوپليتيك؛ الزامي در گذار به مرحله نوين پيشرفت

جمهوري اسلامي ايران به عنوان يك قدرت منطقه‌اي با پتانسيل‌هاي مؤثر بازيگري در عرصه‌هاي بين‌المللي، ضمن اثرپذيري از دگرگوني‌هاي روابط بين‌الملل، به دنبال تأثيرگذاري بر روابط و ساختارهاي موجود است. جغرافياي وسيع و متمايز ايران، منابع عظيم انرژي در داخل و اطراف ايران، تركيب و كيفيت ساختار جمعيتي جوان و مستعد، انسجام ايدئولوژيك، عمق و گستردگي حوزه نفوذ فرهنگي، موقعيت منحصر به فرد ژئوپليتيك با تأثيرات متقابل استراتژيك بر تحولات منطقه‌اي و ساير مزاياي نسبي متعدد، از جمله ويژگي‌هاي شاخص ايران در فضاي بين‌المللي است. با وجود اين، ثبات و تأمين امنيت داخلي و خارجي، رشد و توسعه اقتصادي، ارتباطات گسترده با حوزه‌هاي نفوذ نرم‌افزاري و تأثيرگذاري بر تحولات منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي ايران، در شرايطي تحقق مي‌يابند كه جمهوري اسلامي ايران، توسعه پايدار و تعاملات داخلي و خارجي خود را در قالب يك استراتژي جامع و متكي بر واقعيت‌هاي جغرافيايي و ژئوپليتيك، با تكيه بر مزيت‌هاي نسبي كشور، طراحي و تدوين كند. اين مهم از ديدگاه جغرافياي سياسي و ژئوپليتيك، بيانگر يك طراحي استراتژيك با عنوان استراتژي ژئوپليتيك است كه براي تبيين چرايي و چگونگي تدوين آن مي‌توان گفت عبارت از يك جامع‌نگري عملياتي با نگرش و رويكردهاي استراتژيك مبتني بر واقعيت‌هاي جغرافيايي مولد قدرت است؛ به گونه‌اي كه با نگاهي فراگير از دور به نزديك و يا از بالا به پايين، بستر ورود به صحنه‌هاي قدرت را با حداقل هزينه و در بالاترين سطح ممكن با هدف بازنمايي و تأمين بهينه منافع همه‌جانبه كشور، فراهم كند. بر اساس يافته‌هاي تحقيق ج. ا. ايران در تهيه و تنظيم «الگوي اسلامي ايراني پيشرفت» تا آنجا كه به محيط استراتژيك بيروني مربوط مي‌شود به ناچار بايد سه واقعيت محوري را بپذيرد كه عبارت‌اند از: ۱. تراكم تهديدهاي پيراموني، ۲. مرزهاي كنترل‌ناپذير و ۳. فقدان چتر حمايتي بين‌المللي؛ زيرا اين واقعيت‌هاي ارضي كشور ايران تأثيرات درازمدت بر امنيت، وحدت ملي و تمامي گستره‌ها به جاي مي‌گذارند و با تنظيم استراتژي ژئوپليتيك بتواند به تأثيرگذاري خود در منطقه و نظام بين‌الملل به ‌طور مؤثر ادامه دهد.