مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تأثير باكتري‌هاي محرك رشد بر صفات بيوشيميايي و عملكرد دو رقم گندم دوروم تحت شرايط ديم و آبياري تكميلي

چكيده فارسي :

هدف: با توجه به چالش‌هاي كمبود آب و نياز به شيوه‌هاي كشاورزي پايدار، اين مطالعه به‌منظور بررسي اثر باكتري‌هاي محرك رشد بر صفات فيزيولوژيكي گندم دوروم در سال زراعي 95-1396 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه ايلام اجرا گرديد. آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد.روش پژوهش: فاكتورهاي آزمايش شامل باكتري‌هاي محرك رشد در سه سطح (آزوسپيريلوم برازيليس Azospirillum brasilense، ازتوباكتر كروكوكوم Azotobacter chroococcum و عدم تلقيح)، آبياري در دو سطح (آبياري تكميلي و ديم) و دو رقم گندم دوروم (ساجي و دهدشت) بود. يافته‌ها: آبياري تكميلي غلظت كلروفيل b و كل را به‌ترتيب به‌ميزان 47/13 و 45/15 درصد نسبت به شرايط ديم افزايش داد. آزوسپيريلوم و ازتوباكتر غلظت كاروتنوييدها به‌ترتيب 27 و 66/18 درصد نسبت به شاهد افزايش دادند. هم‌چنين غلظت كاروتنوييد در رقم ساجي 42/21 درصد بيش‌تر از رقم دهدشت بود. كم‌ترين غلظت آنتوسيانين از دو رقم ساجي و دهدشت در شرايط آبياري (0055/0 و 0042/0 ميلي‌مولار بر گرم وزن تر) و بدون تلقيح باكتري حاصل گرديد. رقم دهدشت بيش‌ترين شاخص سطح برگ (6)، در مقايسه با رقم ساجي دارا بود. كاهش 60/16 درصدي محتواي نسبي آب برگ در مرحله زايشي گياه تحت شرايط ديم مشاهده گرديد. در بين دو رقم كشت‌شده، رقم دهدشت داراي محتواي نسبي آب برگ (03/55 درصد) بيش‌تري بود. بيش‌ترين مقدار نشت يوني در شرايط ديم (99/85 درصد) حاصل شد. باكتري آزوسپيريلوم و ازتوباكتر باعث كاهش نشت يوني به‌ترتيب 47/19 و 80/17 درصد نسبت شاهد شدند. فعاليت آنزيم كاتالاز تحت شرايط ديم افزايش يافت. فعاليت آنزيم كاتالاز در رقم دهدشت 15 درصد بيش‌تر از رقم ساجي بود. باكتري‌هاي محرك رشد سبب افزايش شاخص سطح برگ، كلروفيل كل، a، b و فعاليت آنزيم كاتالاز گرديد. تلقيح بذرها با باكتري آزوسپيريلوم باعث افزايش فعاليت آنزيم پراكسيداز گرديد و در بين دو رقم مايه‌زني‌شده رقم دهدشت (60/27 ميكرو ‌مول بر گرم وزن تر برگ) از فعاليت آنزيمي بيش‌تري برخوردار بود. بيش‌ترين عملكرد دانه (2923 كيلوگرم در هكتار) ارقام گندم دوروم در شرايط آبياري تكميلي و تلقيح با باكتري‌هاي محرك رشد حاصل گرديد.نتيجه‌گيري: نتايج به‌دست‌آمده نشان‌دهنده تأثير مثبت باكتري‌هاي محرك رشد در شرايط آبياري تكميلي بر ارقام رايج منطقه ايلام مي‌باشد.