بررسي و مقايسه 49 اكوتيپ بالنگوي شهري (Lallemantia iberica Fisch. et Mey.) از نظر عملكرد و اجزاي عملكرد در منطقه آذربايجان شرقي

هدف: اهميت زياد شناسايي، مطالعه، ارزيابي و حفاظت از اكوتيپ هاي بومي گياهان دارويي به‌عنوان ميراث بشري، جمع‌آوري گياهان دارويي زراعي و ارزيابي اكولوژيكي اكوتيپ‌هاي بومي آن‌ها و معرفي اكوتيپ هاي سازگار آن‌ها براي كشاورزان يك ضرورت محسوب مي گردد. بنابراين هدف از اين پژوهش بررسي اكوتيپ هاي بالنگوي شهري رايج در منطقه از نظر عملكرد و اجزاي عملكرد بود.روش پژوهش: به‌منظور ارزيابي ويژگي‌هاي مرتبط با عملكرد و اجزاي عملكرد 49 اكوتيپ بالنگوي شهري (قَرَه‌ زَرَك) جمع‌آوري‌شده از مناطق مختلف كشور، پژوهشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار و طي سال‌هاي 95 و 96 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تبريز اجرا گرديد. مهم‌ترين صفات اندازه‌گيري‌‌شده شامل تعداد كپسول در ساقه اصلي و فرعي، تعداد دانه در هر چرخه گل در ساقه اصلي و فرعي، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملكرد بيولوژيكي، عملكرد پيكر ة رويشي خشك و عملكرد دانه در واحد سطح و شاخص برداشت دانه بود.يافته‌ها: براساس نتايج مقايسه ميانگين، اكوتيپ‌هاي روستاي الوار بستان‌آباد با ميانگين 3/116 گرم در مترمربع، تبريز 4 با ميانگين 7/107 گرم در هر مترمربع و توده محلي كلوانق 14 با ميانگين 7/101 گرم در هر مترمربع داراي بيش‌ترين عملكرد دانه در واحد سطح بودند. اين نتايج نشان‌دهنده پتانسيل بالاي اين اكوتيپ‌ها در توليد دانه و سازگاري آن‌ها با شرايط اقليمي و خاكي منطقه است. عملكرد بالاي اين اكوتيپ‌ها مي‌تواند به دليل ويژگي‌هاي ژنتيكي، سازگاري با شرايط محيطي و مديريت زراعي مناسب باشد. هم‌چنين، اكوتيپ روستاي پارام 2 هريس و اكوتيپ زنجان به‌ترتيب با ميانگين 418/5 گرم و 385/5 گرم، بالاترين وزن هزاردانه را در بين اكوتيپ‌هاي موردمطالعه به خود اختصاص دادند. اين ويژگي نه‌تنها نشان‌دهنده كيفيت بالاي دانه‌هاي توليدي اين اكوتيپ‌هاست، بلكه مي‌تواند به تأثير مثبت بر روي كيفيت نهايي محصولات و بازارپسندي آن‌ها منجر شود. وزن هزاردانه يكي از شاخص‌هاي مهم در ارزيابي كيفيت دانه است و مي‌تواند به كشاورزان در انتخاب بهترين اكوتيپ‌ها براي كشت كمك كند.نتيجه‌گيري: براساس نتايج حاصل از اين پژوهش، اكوتيپ‌هاي روستاي الوار بستان‌آباد، تبريز 4 و كلوانق 14 به‌عنوان بهترين گزينه‌ها از نظر صفت عملكرد دانه شناسايي شدند. اين اكوتيپ‌ها با ارائه بالاترين ميزان عملكرد دانه در واحد سطح، نشان‌دهنده توانايي بالاي خود در سازگاري با شرايط محيطي و اقليمي منطقه تبريز هستند. هم‌چنين، اكوتيپ‌هاي تبريز 3، روستاي ليلاب ورزقان و روستاي الوار بستان‌آباد از نظر صفت عملكرد پيكره رويشي خشك، داراي بيش‌ترين عملكرد و اجزاي عملكرد دانه بودند. اين نتايج تأكيد مي‌كند كه اين اكوتيپ‌ها نه‌تنها از نظر توليد دانه، بلكه از جنبه‌هاي ديگر نيز مي‌توانند به‌عنوان مناسب‌ترين و سازگارترين گزينه‌ها براي كشت در شهر تبريز شناخته شوند. شناسايي اين اكوتيپ‌ها مي‌تواند به كشاورزان در انتخاب بهترين گونه‌ها براي كشت كمك كند و بهبود عملكرد زراعي و افزايش بهره‌وري در منطقه را به‌همراه داشته باشد.