برآورد مكانمند ارزش اقتصادي خدمات زيستگاهي مناطق خشك برمبناي هزينه فرصت

هدف: ارزش‌گذاري كالاها، كاركردها و خدمات اكوسيستم ها امري لازم و ضروري است و انكار ارزش آن‌ها در درازمدت، پيامدهاي منفي و نامطلوبي براي جامعه در برداشته است. روش و داده: روش ارزش‌گذاري اقتصادي خدمات زيستگاهي در اين پژوهش، رهيافت هزينه فرصت، از جمله تكنيك ‌هاي مبتني بر بازار است. هزينه فرصت اشاره به هزينه از دست رفتن منافع يك فرصت براي پرداختن به يك فرصت ديگر، دارد. از اين رو داده ‌هاي مربوط به درآمدهاي توسعه اي سالانه (GDP) نظير صنعت، معدن و سكونتگاه ها از طريق گزارش‌هاي آماري استخراج گرديد. سپس GDPR نيز از طريق مفهوم ‌سازي هزينه فرصت با شاخص كيفيت زيستگاه، محاسبه شد. به منظور برآورد مكان‌مند ارزش هاي اقتصادي خدمت اكوسيستم زيستگاهي، از نقشه كيفيت زيستگاه و تحليل ‌هاي آمار فضايي بهره برده شده است. يافته‌ها: نتايج اين پژوهش نشان داد ارزش كل خدمات زيستگاهي در استان خراسان جنوبي معادل ۵۴۴۴۶۵/۱۶ ميليارد ريال در سال ۱۴۰۰ بوده است. ارزش ‌هاي اين خدمت در مرزهاي اكولوژيك (زيرحوزه ها) نشان داد مجموع ارزش هاي كوير لوت، داراي بالاترين مقدار است، در حالي كه ميانگين ارزش اقتصادي در كوير لوت (۳/۳۲)، داراي رتبه سوم در بين چهار زيرحوزه است. دليل اين امر بيشتر متوجه وسعت كوير لوت و شرايط غيريكنواخت حاكم در آن است. همچنين ارزش خدمت زيستگاهي در هر هكتار از استان، حدود ۳۶ ميليون ريال برآورد گرديد. نتيجه‌گيري: بر مبناي يافته‌هاي تحقيق مي‌توان بيان نمود، پهنه هاي ارزشمندي در شمال شرق به صورت متراكم وجود دارد. اين محدوده نسبت به بقيه استان از آب و هواي مطلوب تر و ميانگين بارشي بالاتري برخوردار است. اما نكته حائز اهميت در نيمه غربي مركزِ استان خراسان جنوبي نيز شرايط مشابهي با آنچه بيان گرديد دارد، با اين تفاوت كه در مناطق خشك تر اين استان قرار گرفته است. اين موضوع با توجه به شدت و تراكم فعاليت‌هاي معدني مي تواند مورد توجه برنامه‌ريزان حفاظت تنوع زيستي قرار گيرد. نوآوري، كاربرد نتايج: تغيير رويكرد ارزش‌گذاري اقتصادي به سمت روش هاي تجزيه و تحليل مكاني (مختصات دار يا زمين مبنا) مي ‌تواند، ابزار قوي تري را جهت اتخاذ تصميمات صحيح و خردمندانه، در اختيار مديران سرزميني قرار دهد؛ لذا يافته هاي كمي و مكاني اين پژوهش مي تواند به عنوان يكي از مؤلفه‌هاي تصميم ‌گيري در ارزيابي اثرات محيط ‌زيستي، جانمايي طرح هاي توسعه اي و برآورد خسارات آن‌ها لحاظ گردد.