بازشناخت گوتيك در ادبيات فارسي با تكيه بر رمان و نمايش شازده احتجاب هوشنگ گلشيري

در حوزه‌ي ادبيات داستاني، گوتيك به شيوه‌اي از داستان‌نويسي در اواخر قرن هجدهم و اوايل قرن نوزدهم ميلادي اطلاق مي‌شود كه موضوعاتي چون ترس و وحشت، مرگ، فضاهاي وهم‌آلود، غلبه‌ي انديشه‌هاي مردسالارانه، زورگويي نسبت به زنان، شخصيّت‌هاي روان‌رنجور، مكان‌هاي ترسناك و ... برجسته‌ترين محورهاي آن را تشكيل مي‌دهند. اين شيوه از نويسندگي براي نخستين بار در سال 1764 با نگارش قلعه‌ي اوترانتو از سوي «هوراس والپول» ظهور كرد. بعدها نويسندگان ديگر با نگارش آثاري به بسط و گسترش اين شيوه‌ي داستان‌نويسي پرداختند. داستان‌نويسان در حوزه‌ي ادبيات داستاني فارسي نيز به دنبال تأثيرپذيري از مكاتب غربي، به اين شيوه‌ي ادبي گرايش يافتند. صادق هدايت براي نخستين بار با نگارش بوف كور در اين راه قدم نهاد و نويسندگان ديگر نيز به دنبال آن به بسط و گسترش اين نوع ادبي در آثار داستاني فارسي پرداختند. اگر چه مؤلفه‌هاي گوتيك در ادبيات داستاني ايران، كاملاً با نمونه‌هاي غربي آن منطبق نيست، امّا مي‌توان اين ادّعا را داشت كه آثار داستاني فارسي در اين حوزه توانسته‌اند موفق عمل كنند و حتّي در پاره‌اي موارد مؤلّفه‌هايي را نيز بر آن بيفزايد. رمان شازده احتجاب از هوشنگ گلشيري، از جمله رمان‌هايي است كه در نوع ادبي گوتيك به رشته‌ي تحرير درآمده و مؤلفه‌هاي اين نوع ادبي در آن قابل بررسي است. روش پژوهش حاضر مبتني بر تحليل محتواست و جمع‌آوري اطلاعات به روش كتاب خانه‌اي صورت گرفته است. نتايج پژوهش حاضر نشان مي‌دهد كه گلشيري با فضسازي مناسب و بهره‌گيري مناسب از دو عنصر زمان و مكان و نيز به تصوير كشيدن شخصيّت‌هايي كه اعمال و رفتار آنان بر فضاي وحشت انگيز و وهم آور داستان افزوده و بيان توهمات و خشونت و مرگ آوري در داستان، اثر خود را به عنوان رماني گوتيك به همگان معرّفي كرده است. اهداف پژوهش:1. بازشناسي سبك گوتيك در ادبيات فارسي.2. بررسي گوتيك در رمان و نمايش شازده احتجاب هوشنگ گلشيري.سؤالات پژوهش:1. سبك گوتيك چه جايگاهي در ادبيات فارسي دارد؟2. گوتيك در رمان و نمايش شازده احتجاب چه بازتابي يافته است؟