بررسي گفتمان سوره الرحمن از منظر زبان شناسي و نشانه شناسي اجتماعي و انعكاس آن در نگاره هاي معراج نامه شاهرخي

در قرآن نشانه‌هايي براي انديشمندان است و مي‌توان گفت جنبه‌هاي كلامي و گفتماني منحصربه‌فرد اين كتاب آسماني يكي از مصاديق اين نشانه‌هاست. اين پژوهش با بررسي ويژگي‌هاي نشانه‌شناختي گفتمان قرآني از منظر زبان‌شناسي به ارائه و تعبير برخي  نشانه‌ها مي‌پردازد. بدين منظور و از آنجا كه سوره الرحمن، عروس قرآن، حاوي گفتماني خاص و منحصربه‌فرد است. در اين پژوهش برخي عناصر فرانقش‌هاي انديشگاني، بينافردي و متني آيات آن كه به‌ترتيب از منظر نشانه‌شناختي با زمينه يا موضوع سخن،  فضاسازي شخصيتي و نوع سخن ارتباط دارند، به روش توصيفي-تحليلي مورد بررسي قرار گرفته‌اند. حضور پربسامد فرايندهاي مادي در آيات ابتدايي، فرايند بياني در تمام طول سوره و فرايندهاي وجودي و شناسايي در آيات انتهايي، استفاده از ضمير دوم شخص مثني «كُما (شما»، به‌منظور تأكيد و جلب توجه مخاطب و استفاده از واژۀ «رب» به جاي استفاده از ضمير اول شخص مفرد  براي اشاره به گوينده يا ارجاع نقشي، از مهم‌ترين نتايج اين بررسي است. برخي از مهم‌ترين استدلالات نشانه‌شناختي اين يافته‌ها عبارت‌اند از: سير ارائه مضامين از عناصر عيني و ملموس به سمت عناصر فرادنيوي و اخروي و قياس ميان آن‌ها براي تجسم بخشي به واقعيت دنياي آخرت، تأكيد بر مهم‌ترين وظيفه مخاطبان يعني ايمان به‌وجود خالق توانا، عدم استفاده از قدرت گوينده و ايجاد فضايي برابر ميان گوينده و مخاطب براي تصميم‌گيري براساس تفكر و خرد و نيز تأكيد بر يكسان بودن همه انسان‌ها در برابر پروردگار. اين مشخصات گفتماني در كنار ساير مشخصات بي‌نظير زبان‌شناختي مانند دلنشيني آوايي، نظم‌آهنگ، روابط معنايي و ... باعث تأثير در عمق جان و خرد شنوندگان كلام وحي مي‌شود و آنان را كه با تدبر و استدلال به اين گفتمان گوش فرامي‌دهند، به تفكر و انديشه وامي‌دارد. بررسي مضموني معراج‌نامه شاهرخي و انطباق آن با نگاره‌هاي موجود در اين اثر، بر وجود نشانه شناختي در آن تأكيد دارد.اهداف پژوهش:پيدا كردن ترتيب ارائه افعال و نقش نشانه‌شناختي آن‌ها و يافتن نقش متناظر آن‌ها.بررسي نشانه‌شناختي در نگاره‌هاي معراج‌نامه شاهرخي.سؤالات پژوهش:ترتيب ارائه افعال و نشانه‌شناختي در سوره الرحمن چگونه است؟نشانه‌شناختي چه جايگاهي در نگاره‌هاي معراج‌نامه شاهرخي دارد؟