ارزيابي خطر سيل و عوامل مؤثر بر آن در حوضه آبخيز زهر-جراحي در جنوب غرب ايران با استفاده از روش سلسله‌مراتبي فازي

با توجه به وقوع سيلاب‌هاي خسارت زا در اكثر حوضه‌هاي آبخيز كشور، ضرورت ايجاد سامانه‌هاي پيش‌بيني و پهنه‌بندي در اين حوضه‌ها بيش از پيش موردتوجه قرارگرفته است. در اين پژوهش، خطر سيل‌خيزي در حوضه آبريز زهره ـ جراحي با استفاده از روش سلسله‌مراتبي فازي (FAHP) و در بازه زماني ۱۳۸۶-۱۳۹۸ موردبررسي قرارگرفته است. در پهنه‌بندي سيلاب در اين حوضه از شاخص‌هاي كاربري اراضي، شاخص اختلاف نرمال شده پوشش گياهي (NDVI)، زمين‌شناسي، بارندگي، منحني رواناب، شاخص قدرت جريان، تراكم زهكشي، فاصله از رودخانه، نوع شكل زمين، انحناي طولي شيب، ارتفاع و شيب استفاده‌شده است. پس از مراحل مختلف اجراي روش فازي هر يك از لايه‌ها با توجه به نوع روابط آن‌ها با پديده سيل‌خيزي و بر اساس توابع تعيين‌شده مقدار عضويت آن‌ها مشخص گرديد. پهنه‌بندي پتانسيل خطر سيلاب در حوضه موردمطالعه بر اساس وزن‌ها و ارزش‌هاي نهايي هر يك از متغيرها انجام گرفت. نتايج اين پژوهش، نشان داد، كه گاماي ۹/۰ نسبت به ساير عملگرهاي همپوشاني فازي (گاماي 5/، 0.7، AND و OR) در منطقه شباهت بيشتري را با واقعيت دارد. نتايج اين تحقيق نشان داد، كه متغيرهاي شاخص قدرت جريان، NDVI، بارندگي و زمين‌شناسي بيشترين تأثير را بر پتانسيل سيل‌خيزي در زير حوضه‌هاي منطقه موردمطالعه دارند. با توجه به نتايج به‌دست‌آمده، حدود ۸۶/۶ درصد از مساحت منطقه در كلاس بسيار پرخطر قرار دارند كه، عمدتاً در ارتفاعات بلند كوهستاني شرق و جنوب حوضه قرار دارند.