ارزيابي، كمّي سازي و ارزش گذاري خدمات بوم سازگاني در كشت بوم هاي علوفه اي جو و تريتيكاله

خدمات بوم‌سازگان مزايا و كاركردهايي هستند كه بوم‌ نظام‌ها براي انسان فراهم مي‌كنند. در اين مطالعه انواع خدمات تأميني، حمايتي و تنظيمي در كشت‌بوم‌هاي جو و تريتيكاله واقع در شركت زراعي دشت ناز ساري (استان مازندران) در سال زراعي 99-1398 ارزيابي و كمّي‌سازي شد. خدمات بوم‌سازگاني مورد بررسي شامل تنوع زيستي حشرات و گياهان هرز از زير مجموعه خدمات حمايتي با استفاده از شاخص‌هاي شانون-واينر، سيمپسون، مارگالف، يكنواختي و منهنيك، خدمات تنظيمي با استفاده از نمايه‌هاي تنفس ميكروبي خاك، ترسيب كربن، فراواني كرم خاكي، ماده آلي، پايداري خاكدانه‌ها، توليد اكسيژن و خدمات تأميني شامل عملكرد و ميزان پروتئين دانه ارزيابي و كمّي‌سازي شدند. نمونه‌هاي خاك قبل از كشت گياهان جو و تريتيكاله در آبان 1398 و پس از برداشت آن در خرداد 1399 از عمق 0-30 سانتي‌متري برداشت شدند. نتايج نشان داد كه بيشترين ميزان خدمت توليد اكسيژن حدود 17.66 و 16.57 تن در هكتار از قطعات علوفه‌اي 12 جو و 16 تريتيكاله حاصل گرديد. در اين پژوهش بيشترين ميزان ترسيب كربن (2.67 تن در هكتار) و فعاليت تنفس ميكروبي قبل از كشت و بعد از برداشت محصول به ترتيب به ميزان 91.40 و 45.95 ميلي گرم CO2 به ازاي هر كيلوگرم خاك در روز به قطعه 18 جو تعلق داشت. بطور كلي مديريت زراعي و اجراي نظام كشاورزي فشرده، بر ارائه بسياري از خدمات بوم‌سازگان در مزارع جو و تريتيكاله در منطقه دشت ناز ساري تأثيرگذار بود، به-طوري‌كه اين خدمات تحت تأثير عواملي متعددي مانند رقم زراعي، تناوب زراعي، روش‌هاي خاكورزي و غيره قرار گرفتند.