مدلسازي اثرات تغيير اقليم بر پراكنش ماهي سونگ Luciobarbus esocinus در سناريوهاي مختلف اقليمي

سابقه و هدف: ايران يكي از نقاط داغ تنوع زيستي در جهان است، با اين حال، گونه‌هاي ماهيان رودخانه‌اي در اين كشور در حال حاضر در معرض تهديد انواع فشارهاي انساني و طبيعي قرار دارند. تغيير اقليم بعنوان يك تهديد بزرگ در كنار ساير تهديدها مي تواند تاثير قابل توجهي بر تنوع زيستي ماهيان آب شيرين داشته باشد. در اين راستا، پيش‌بيني تغييرات بالقوه زيستگاه در پاسخ به تغييرات اقليمي براي گونه‌هاي ماهيان آب شيرين در ايران بسيار ضروري است. اين مطالعه با هدف مدل‌سازي پراكنش مكاني ماهي سونگ با استفاده از مدل مكسنت (MaxEnt) در دو مقياس‌ زماني (2050 و 2080 ميلادي) تحت سناريوهاي اقليمي خوش‌بينانه (RCP2.6) و بدبينانه (RCP8.5) در محيط نرم‌افزاري R مي باشد. اين گونه از خانواده كپور ماهيان و بومي ايران مي‌باشد. اين گونه بعنوان ماهي خوراكي بسيار ارزشمند است، اما بدليل صيد بي‌رويه و از بين رفتن زيستگاه تعداد آن ها كاهش يافته و باعث آسيب‌پذيري آن شده‌است. و به دلايل فوق، در طبقه آسيب‌پذير (VU) اتحاديه بين المللي حفاظت از طبيعت و منابع طبيعي ((IUCN) International Union for Conservation of Nature) قرار گرفته است (Coad, 2018). بنابراين، آگاهي از اثرات تغيير اقليم بر اين گونه، در راستاي تعديل اين اثرات و ارائه راهكارهاي مناسب حفاظتي جهت تدوين و تنظيم برنامه‌هاي مديريتي در آينده امري ضروري تلقي مي‌شود.مواد و روش ها: در اين مطالعه از مدل MaxEnt براي پيش‌بيني توزيع مكاني ماهي سونگ در دو مقياس زماني مختلف (2050 و 2080 پس از ميلاد) تحت سناريوهاي خوش‌بينانه (RCP2.6) و بدبينانه (RCP8.5) استفاده گرديد. براي تحليل از محيط نرم افزار R استفاده شده است. متغيرهاي محيطي شامل شيب، محدوده دمايي سالانه، تجمع جريان، بارندگي سالانه، دماي ميانگين سالانه و منطقه زهكشي بالا دست مي باشند. داده هاي مربوط به مشاهدات اين گونه از نمونه برداري ها و منابع مختلف كتابخانه اي جمع آوري شده است. عملكرد مدل سازي در پيش بيني توزيع گونه نيز توسط معيار AUC (Area Under the Curve) ارزيابي شده است.نتايج و بحث: اين مدل عملكرد عالي را در پيش‌بيني توزيع گونه‌ها نشان مي‌دهدزيرا مقدار AUC  برابر 0.989 بوده است. در بين متغيرهاي محيطي، ميانگين سالانه دما و شيب بعنوان مؤثرترين عوامل در تعيين پراكندگي ماهي سونگ بوده اند. علاوه بر اين، اين مطالعه كاهش پيش بيني شده در محدوده پراكنش اين گونه را تحت سناريوهاي خوش بينانه و بدبينانه براي سال هاي 2050 و 2080 نشان مي دهد.نتيجه گيري : براي حفاظت از ماهي سونگ، شناسايي و اجراي اقدامات مناسب براي مديران ضروري است. هدف اين اقدامات بايد كاهش اثرات تغييرات آب و هوايي و كاهش تهديدات مرتبط با اين تغييرات باشد .