پايش تغييرات زماني كاربري اراضي شهرستان خداآفرين و كليبر با استفاده از فناوري سنجش از دور

سابقه و هدف: بررسي تغييرات زماني كاربري اراضي، يكي از مهم‌ترين جنبه‌هاي مديريت منابع طبيعي و بازنگري در تغييرات محيطي است. با افزايش مناطق شهري و روستاي و ملزومات زندگي بشر، تغييراتي در سطح زمين ايجاد مي‌شود اين تغييرات، در اثر تقابل نيازهاي هميشگي جوامع انساني و محيطي با زمين ايجاد مي‌شود. در تحقيق حاضر با استفاده از تكنيك سنجش‌ازدور، پايش تغييرات سطح زمين در شهرستان هاي خدا آفرين و كليبر با استفاده از فناوري سنجش از دور در طي دوره ۲0 ساله (۲۰۰۰ -۲۰۲0) بررسي قرار گرفت.مواد و روش ها: جهت انجام تحليل‌هاي آماري و بصري از تصاوير سنجنده ماديس كه بر روي دو ماهواره ي ترا و آكووا نصب مي باشد، براي بازه ي زماني سال 2000 تا 2020 ميلادي به روش طبقه بندي و استخراج پوشش سطح زمين پرداخته شد. از روش طبقه بنديIGBP  در 17 كلاس جهت طبقه بندي كاربري اراضي استفاده شده است. سپس بر اساس مدل و روش طبقه بندي در محيط نرم افزار Arc GIS پردازش شدند. ميزان مساحت هر يك از كاربري در هر سال محاسبه گرديد. عوامل طبيعي موثر بر تغييرات كاربري اراضي از داده‌هاي روزانه بارش براي دوره ي مورد بررسي استفاده گرديد. بر اساس اين مقادير روند تغييرات بارش و همچنين خشكسالي بر حسب شاخص بارش استاندارد SPI در محيط نرم‌افزار ترسيم گرديد.نتايج و بحث: 20 تصوير سنجنده ماديس براي دوره ي مورد بررسي، تجزيه و تحليل گرديدند و نقشه هاي سالانه و نمودار روند تغييرات هر يك از كاربري ها ترسيم گرديد. پوشش كاربري سطح زمين در سال‌هاي 2001، 2002 و 2003 نشان داد سال 2001 بيشترين مساحت مربوط به پوشش كشاورزي و زارعي و سپس مرتع مي باشد همچون سال 2001 سال 2002 تا 2003 نيز همين روند ادامه پيدا كرده است. در اين سال ها روند تخريب جنگل و تغيير كاربري از جنگلي به مرتع و سپس كشاورزي شروع شده است. از سال هاي 2004 تا 2006 پوشش نامطلوب باير قابل مشاهده است. در سال هاي 2007 تا 2009 با توجه به سد سازي؛ پوشش آب و سطح زير كشت و كشت آبي افزايش يافته و در سال هاي 2010 تا 2012 شهر و انسان ساخت با افزايش چشمگير ديده مي شود و از سال 2012 تا 2020 روند تخريب جنگل ها و تبديل آن ها به مراتع و سپس زمين هاي كشاورزي در سال هاي پاياني دوره مورد بررسي نيز كاملا مشهود است و همچنين با بررسي عوامل طبيعي ميزان بارش و خشكسالي در طي دوره ي 20 ساله روند نزولي داشته است.نتيجه گيري: نتايج نشان مي دهد كه مساحت پوشش جنگلي و درختچه اي كاهش يافته و در عوض پوشش باير، آب، مرتع و كشاورزي افزايش چشم گيري داشته است، البته افزايش پوشش آب به علت سد سازي هاي صورت گرفته در منطقه ي مورد مطالعه مي شود. همچنين نتايج حاصل از بررسي ميزان بارش و خشكسالي نشان مي دهد كه روند بارش نزولي بوده و خشكسالي هاي نسبتا شديدي در منطقه اتفاق افتاده است.