تحليل نقش بازيگران كليدي (عمومي و خصوصي) در بازآفريني محلات شهري (مطالعه موردي: محله سراب مشهد)

سابقه و هدف: يكي از مهم‌ترين و پيچيده‌ترين تحولات اجتماعي جهان در نيم قرن اخير توسعه شهرنشيني است كه به تبع آن دگرگوني در ساختار كالبدي و اقتصادي شهرها شده و اهميت بازآفريني بافت هاي فرسوده و ناكارآمد بيش ازپيش موردتوجه قرار گرفته است. بازآفريني شهري از پتانسيل‌هاي موجود در مناطق فرسـوده و مشاركت گسترده نهادهاي عمومي و خصوصي با صرف كمترين بودجه استفاده مي كند تا حيات اجتماعي و رونق اقتصادي را به بافت باز‌گرداند.مواد و روش‌ها: اين پژوهش بر حسب هدف، كاربردي و از لحاظ روش توصيفي - تحليلي و روش جمع‌آوري اطلاعات مبتني بر منابع كتابخانه‌اي و پرسشنامه مي‌باشد. همچنين جامعه آماري اين پژوهش شامل متخصصان و نخبگان حوزه برنامه‌ريزي شهري مي‌باشد. جهت شناسايي و تدوين راهبردهاي بازآفريني محلات شهري از مدل SWOT و براي رتبه‌بندي راهبردهاي خروجي آن از مدل QSPM در قالب ارزيابي موقعيت داخلي و خارجي بهره‌ گرفته شد. پس از تحليل اطلاعات، پرسشنامه‌ي آينده پژوهي تهيه و پس از پاسخگويي متخصصان با استفاده از نرم‌افزار Mactor براي شناسايي بازيگران كليدي و نقش آنها در رابطه با راهبردهاي مذكور اقدام شد.نتايج و بحث: يافته‌هاي پژوهش شش استراتژي را در حالت تدافعي به ترتيب اولويت نشان داده و در تحليل رفتار بازيگران كليدي نسبت به استراتژي هاي ياد شده بيانگر نقش شهرداري از جمله برنامه‌ريزي، نهادسازي، تامين مالي و اجرا و سازمان‌‌هاي شبه دولتي با بيشترين تاثيرگذاري است كه از ميان آنها، آستان قدس و اوقاف بعنوان كليدي ترين و تاثيرگذارترين بازيگر بر حوزه‌هاي مختلف اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، سياسي و فضايي - كالبدي بوده اند. در ادامه مسير ميزان اصرار بازيگران (موافقت آن‌ها) با استراتژي‌هاي ياد شده در زمينه بازآفريني محله نشان مي‌دهد، بيشترين اصرار بازيگران با استراتژي‌هايي نظير بهره گيري از موقعيت قرارگيري به لحاظ دسترسي و قيمت ابنيه جهت ايجاد اشتغال هاي جديد و استفاده از زمين هاي باير و اراضي متروكه در جهت پاسخگويي به كمبودهاي محله بخصوص فضاي سبز مي‌باشد و كمترين آن استفاده از جمعيت تحصيل كرده و جوان و متخصص محله در امور برنامه ريزي و بازآفريني محله و توجه بيشتر به نفوذ پذيري محله، ازطريق ساماندهي شبكه معابر مي‌باشد. همچنين با توجه به مقدار فاصله بازيگران از يكديگر كه ميزان همگرايي آنان را نشان مي‌دهد مي‌توان اشاره داشت شهرداري، سازمان‌‌هاي شبه دولتي (آستان قدس، اوقاف و..) و سازمان عمران و بازآفريني فضاهاي شهري از هم‌گرايي قابل توجهي با يكديگر برخوردارند.نتيجه‌گيري: با همكاري و ارتباط تنگاتنگ بين شـهرداري‌ها بعنوان محور اصلي اقدامات اجرايي در مديريت شهري و سازمان‌هاي شبه دولتي از جمله آستان قدس و اوقاف مي‌توان شاهد تسريع در بازآفريني بافت‌هاي ناكارآمد و فرسوده بود. ضمنا اصرار بازيگران به موقعيت قرارگيري محله سراب در شهر مشهد به لحاظ دسترسي و قيمت ابنيه جهت ايجاد اشتغال هاي جديد به اهميت بعد اقتصادي در اقدامات بازيگران نسبت به امور بازآفريني را تاكيد مي‌كند تا در كنار استفاده از پتانسيل‌هاي موجود به اهداف غايي دست يابند. در اين راستا همگرايي شهرداري، سازمان‌‌هاي شبه دولتي (آستان قدس، اوقاف و..) و سازمان عمران و بازآفريني فضاهاي شهري بيانگر اشتراك نظر نسبي و همپوشاني بيشتر آنان در خصوص آينده متصور براي استراتژي‌هاي مطرح شده در اين رابطه مي‌باشد.