بررسي ساختار فرمي طرح و نقش قالي‌هاي شهري استان خراسان جنوبي

استان خراسان‌جنوبي يكي از مهم‌ترين قطب‌هاي بافندگي فرش در ايران مي‌باشد. مطالعه‌ طرح‌هاي به كار رفته در هنر قالي‌بافي اين استان نشان مي‌دهد اين طرح ها متناسب با جغرافياي بافت قالي ها، در سه سبك طراحي شهري، روستايي و عشايري بافته مي شوند. هدف از پژوهش حاضر مطالعه‌ طرح و نقش و تحليل‌فرمي قالي‌هاي شهري و ارائه‌ طبقه‌بندي از طرح‌هاي معاصر اين استان است تا از اين طريق بتوان به مجموعه‌اي از اطلاعات طرح و نقش‌هاي بومي و اصيل در توليدات به‌كار رفته دست يافت. روش پژوهش، توصيفي تحليلي بوده و تجزيه و تحليل اطلاعات به شيوه‌ جزيي‌نگر (استقرايي) انجام گرفته است. روش جمع‌آوري اطلاعات مربوط به ادبيات و مباحث تاريخي، به صورت كتابخانه اي و بخش اصلي اين پژوهش بر پايه‌ تحقيقات ميداني جهت جمع‌آوري نمونه تصاوير از قالي‌هاي مناطق مختلف خراسان جنوبي صورت پذيرفته است. لذا بر اين اساس به مطالعه‌ نمونه قالي‌ها پرداخته شده است. جامعه‌ آماري مطالعه شده مربوط به قالي‌هاي شهري خراسان جنوبي شامل 208 نمونه مي‌باشد كه مجموعاً 16قالي مورد بررسي قرار گرفته است. ارزيابي و تحليل نتايج به دست آمده از مطالعه‌ طرح و نقش قالي‌هاي اين استان به همراه ارائه‌ طبقه‌بندي از قالي‌هاي موجود، حاكي از رواج قاليبافي در همه‌ مناطق به جز شهرستان سرايان است. مطالعات نشان مي‌دهد دستبافته‌هاي هريك از اين مناطق بيانگر طرح ‌و نقش مخصوص به خود است كه شامل طرح‌هاي لچك‌ترنجي، قابي، واگيره‌اي، محرمات، خشتي و سرتاسري مي‌باشد. همچنين نوع سبك پردازي برخي طرح‌هاي بكار رفته در مناطق مختلف در ارتباط با يكديگرمي‌باشد مانند طرح خشتي كه مختص به يك نقشه مي‌باشد و تفاوتي با طرح خشتي ساير مناطق خراسان جنوبي ندارد. همچنين گروه قالي‌هاي لچك ترنجي كه بيشتر تكرار طرح‌هاي ماهي درهم و طرح سعدي مي‌باشد.