تحليل جايگاه «زن» به‌مثابه «ديگري» در ضرب‌المثل‌هاي فارسي با تأكيد بر نظريۀ سپهر نشانه‌شناختي فرهنگِ يوري لوتمان

ضرب المثل ‌ها ابزاري فرهنگي هستند كه به‌دليل فشردگي زبان و الگوهاي آوايي و ادبي ويژه، مي ‌توانند مقاومت فكري مخاطبان را تقليل دهند و نوعي خاص از معنا و مفهوم را بر آنها تحميل كنند. نشانه ‌شناسي فرهنگي ضرب المثل‌ هاي فارسي نشان مي ‌دهد كه تبعيض جنسيتي و تقليل جايگاه زنان ممكن است در هنجارهاي فرهنگي ريشه داشته باشد. در بسياري از ضرب المثل ‌ها، زنان «ديگري» و حاشيه‌نشين و مردان «خود» و مركزنشين تلقي شده‌اند. اين مقاله با روش تحليلي، توصيفي و كيفي، به بررسي انتقادي تعدادي از ضرب‌المثل ‌هاي جنسيتي پرداخته است تا ضمن آسيب ‌شناسي نشان دهد كه تقابل دوگانۀ «مرد» و «زن»، چگونه مؤلفه‌ هايي چون «مردسالاري»، «ازدواج»، «توليد مثل»، «زيبايي ظاهري»، «اقتصاد مردانه»، «قدرت ذهني»، «رهبري و مديريت» را تحت تأثير قرار داده و زن را در حاشيه و مرد را در مركز متن فرهنگ نشانده است. تحليل نشانه‌شناختي فرهنگي ضرب‌المثل‌ها نشان مي‌دهد كه «زن»بودن محصول ايدئولوژي مردسالار است؛ تفكري كه آگاهانه يا ناآگاهانه به‌دنبال آن است تا زن «ديگري» باشد. اين تفكر با مراقبت و كنترل پنهان، زنان را از متن اصلي اجتماع كنار مي‌گذارد و درنهايت به‌دنبال «انكار نمادين» آنها است.