ماهيت عقد ضمان در فقه اماميه و حقوق مدني افغانستان

در مورد ماهيت عقد ضمان دو ديدگاه متفاوت وجود دارد. در ديدگاه مشهور فقيهان شيعه، ضمان ماهيت انتقالي دارد و مفيد نقل ذمه به ذمه و برائت ذمه مديون اصلي است. در اين ديدگاه با عقد ضمان، دين به ذمه ضامن انتقال مي‌يابد و ذمه مديون اصلي بري مي گردد. در ديدگاه ديگر و از جمله در حقوق افغانستان، ضمان ماهيت انضمامي و وثيقه‌يي دارد و عقدي است كه به‌موجب آن شخص ثالثي تعهد مي‌نمايد اگر مديون دين خود را ادا نكرد، او از عهده برآيد. اهميت بحث از ضمان در برآوردن انتظاري است كه از آن متوقع است و آن اين كه انعقاد عقد ضمان به هدف سقوط دين مديون اصلي و انتقال آن به ذمه ضامن است يا موجب مي‌شود كه ضامن و مديون هر دو مسؤول پرداخت دين شوند. بر اين اساس، سؤال اين است كه ماهيت عقد ضمان چيست؟ در اين تحقيق با استفاده از روش توصيفي - تحليلي با مطالعه‌ كتاب‌خانه‌يي، ماهيت ضمان در اين دو ديدگاه بررسي گرديده‌است. ارزيابي دلايل و ديدگاه‌هاي طرفين نشان‌گر آن است كه ماهيت ضمان غير از نقل و انضمام است و آن تأديه و التزام به پرداخت دين و اشتغال ذمۀ ضامن به سبب آن است بدون تعرض به نقل يا ضم ذمه بودن ضمان. اصولاً ضم ذمه و يا نقل آن مقتضاي ذات و ماهيت ضمان نمي‌باشند، هرچند ممكن است مقتضاي اطلاق آن باشند.