تحليل جامعه‌شناختي جزاهاي بديل حبس در حقوق كيفري افغانستان

مجازات حبس ازجمله واكنش‌هاي كيفري‌ اند، كه جهت استقرار نظم اجتماعي و تأمين عدالت، اعمال مي‌شوند. جزاهاي بديل حبس، در اثر بروز نظريه هاي جرم‌شناختيِ انتقادي در قرن نوزدهم و نظريه-هاي حبس‌زدايي، مطرح گرديد. قانون‌گذار افغانستان به تبعيت از نظريه هاي مكتب هاي الغاگري، جنبش‌هاي حبس‌زدايي و اسناد بين‌المللي، جزاهاي بديل حبس را در سال 1396 به‌عنوان مجازات اصلي تعيين نموده است. جديد‌بودن جزاي بديل حبس به‌عنوان مجازات اصلي در كُد جزا و چه‌گونه‌گي تطابق آن با فرهنگ حاكم، ضرورت ايجاب مي‌كند در اين خصوص تحقيقي صورت گيرد. هدف اين تحقيق بررسي جزاهاي بديل حبس، كاركرد آن در اصلاحِ بزه‌كار و چه‌گونه‌گي پذيريش آن به‌عنوان يك پديده‌ اجتماعي در جامعه افغانستان بوده است. پرسش اين بوده است، كه كاركرد جزاهاي بديل حبس از منظر جامعه‌شناختي چه‌گونه است؟ بازخورد جزاهاي بديل حبس در اصلاح و بازپروري مجرمان چيست؟ تحقيق حاضر به روش توصيفي – تحليلي، با استفاده از ابزار كتاب‌خانه‌يي براي جمع‌آوري داده‌ها، در حقوق جزاي افغانستان صورت گرفته است. يافته‌هاي تحقيق آن است كه: قانون‌گذار، جزاهاي بديل حبس را براي اولين‌بار به شكل مدرن آن به‌عنوان مجازات اصلي، تعيين نموده است. تا آن‌جايي كه جزاهاي بديل حبس در جامعه تطبيق شده است، با‌توجه به مجازات حبس، در قسمت اصلاح و بازپروري مجرم نقش مؤثرتري داشته است. تبديل‌نمودن جزاي حبس به جزاي بديل در هنگام كيفردهي، بيان‌گر انعطاف‌پذيري قانون‌گذار در خصوص بزه‌كاران به‌منظور فراهم‌سازي زمينه‌ اصلاح آنان است. هرچند عدم نظارت دقيق از اجراي آن، عدم وسايل و ابزار لازم در نظارت الكترونيكي و عدم فرهنگ‌سازي در بين قضّات به تعيين كيفرهاي بديل حبس، ازجمله مشكلاتي است، كه در اجراي آن قرار دارند.