عنوان مقاله :
بررسي انتقادي راهكار كريستوفر فرانكلين در حلّ صورتبنديهاي مبتني بر اطمينان و عقبگرد از «معضل بخت»
پديد آورندگان :
ورزدار ، كرامت دانشگاه تهران - گروه فلسفه و كلام اسلامي , خدامرادي ، محمد امين دانشگاه تهران
كليدواژه :
اختيارگروي , كريستوفر فرانكلين , معضل بخت , ناتعّينگروي
چكيده فارسي :
مسئلۀ اساسي اين پژوهش، بررسي راهحلِّ كريستوفر فرانكلين در برابر صورتبنديهاي مبتني بر اطمينان و عقبگرد از معضل بخت و هدف از آن، نقد راهحلِّ مذكور و نشان دادنِ ناكارآمديِ پاسخ فرانكلين به روش توصيفي_تحليلي است. بر اساسِ معضلِ بخت، نفيِ تعيّنگروي در پيدايشِ يك كنشْ به بخت ميانجامد و لازمۀ آن، نفيِ ارادۀ آزاد است. فرانكلين كه از حاميان اختيارگرويِ علّيتِ مبتني بر رويداد است، از اين معضلْ چهار صورتبندي ارائه ميدهد. نفيِ تعيّنگروي در صورتبنديِ مبتني بر اطمينان، منجر به عدمِ اطمينان از پيدايشِ يك كنش و بر اساسِ صورتبنديِ مبتني بر عقبگرد، منجر به عدمِ پيشبينيِ وقوعِ يك كنشْ در صورت عقبگرد به لحظۀ وقوعِ آن ميشود. پاسخِ فرانكلين مبتني بر تشخيصِ محلِّ قرارگيريِ مناسبِ ناتعيّنگرويْ در فرايندِ منجر به كنش آزاد است. وي پس از نقدِ «تقريرِ كنشِ غيرپايه محورِ» رابرت كِين، به تقريرِ ديدگاهِ خويش به نامِ «تقريرِ كنشِ پايه محور» ميپردازد. از نظرِ وي با قراردادن ناتعيّنگروي در لحظۀ وقوعِ كنش پايه، دو صورتبنديِ مذكور از معضل بخت قابلِ حل است. طبق اين تقرير، دلايل كنشگر، از جمله باورها، اميال و عواطفِ او بهنحو ناتعيّنگروانه سببِ كنش آزادِ كنشگر ميشوند و ناتعيّنگروي در مرتبۀ علّيتِ دلايلْ نسبت به كنش پايه بروز ميكند. در اين پژوهش آشكار ميشود راه حلِّ فرانكلين در حلِّ معضل بخت راهگشا نيست. علّيتِ ناتعيّنگروانۀ دلايل كنشگر نسبت به كنش آزاد، كه هستۀ مركزي ديدگاه فرانكلين محسوب ميشود، دقيقاً همان نقطهاي است كه منجر به تصادفي بودن كنش آزاد ميگردد و در نتيجه، معضل بخت همچنان به قوّتِ خود باقي ميماند.
عنوان نشريه :
فلسفه و كلام اسلامي
عنوان نشريه :
فلسفه و كلام اسلامي