مطالعه برون‌دادهاي علمي پژوهشگران افغانستاني نمايه‌شده در پايگاه اطلاعاتي اسكوپوس تا پيش از ظهور مجدد طالبان با تاكيد بر روابط هم‌تاليفي

سابقه و هدف: اشتراك منابع و امكانات، استفاده از تجربه‌هاي يكديگر و امكان‌پذيركردن پژوهش‌هاي ميان‌رشته‌اي از مزاياي هم‌تاليفي است. هدف پژوهش حاضر، بررسي وضعيت هم‌ تاليفي توليدات علمي پژوهشگران افغانستاني به منظور برنامه‌ريزي براي گسترش همكاري‌ها و جذب اين پژوهشگران در كشورهاي مقصد مهاجرت به‌خصوص ايران است. مواد و روش‌ها: در اين پژوهش، با رويكرد كمّي، ۲۷۳۲ مقاله ‌ي ثبت‌شده در اسكوپوس كه حداقل يك نويسنده ‌ي افغانستاني داشته‌اند، از ابتداي نمايه ‌شدن در اسكوپوس تا سپتامبر ۲۰۲۱ مطالعه شده است. براي تحليل داده‌ها از روش‌هاي آماري و تحليل شبكه هم‌تاليفي‌ها با استفاده از زبان پايتون ۳ و نرم‌افزارهاي VOSviewer ۱.۶.۱۷ و Gephi ۰.۹.۲ استفاده شده است. يافته‌ها: بيشترين برون‌دادهاي علمي پژوهشگران افغانستاني با ۴۰/۴۱% به نوشته‌هاي حوزه ‌ي پزشكي اختصاص دارد. ساير حوزه‌هاي علمي با اختلاف زياد به‌ترتيب علوم اجتماعي (۱۵/۶۷%)، علوم زيستي (۱۱/۱۶%) و مهندسي (۱۰/۹۴%) هستند. در شبكه ‌ي هم‌تاليفي پژوهشگران افغانستاني و همكارانشان ۱۳,۳۷۹ گره (محقق) و ۲,۵۱۱,۸۷۹ يال (رابطه هم‌تاليفي) وزن‌دار ديده شد و پژوهشگران افغانستاني بيشترين همكاري‌ها را با پژوهشگران كشور آمريكا داشتند و ايران به‌رغم نزديكي جغرافيايي و فرهنگي در رتبه چهارم همكاران پس از آمريكا، انگلستان و هند جاي دارد. نتيجه‌گيري: هم‌تاليفي در بين پژوهشگران حوزه‌هاي علمي مختلف متفاوت بوده است. ميانه تعداد نويسندگان هر مقاله در دندان‌پزشكي، بيوشيمي و ساير حوزه‌هاي نزديك به پزشكي و علوم پايه حدود سه برابر حوزه‌هاي نظري مانند علوم اجتماعي، هنر و علوم انساني به دست آمد.