پيامدهاي اقتصادي و اجتماعي اقطاع داري بر وضعيت روستاييان عصر سلجوقي

يكي از مشخصه هاي اصلي نظام اقتصادي در بخشي از دوران خلافت عباسي و حكومت هاي نيمه مستقل معاصر آن، بسط و گسترش نظام اقطاع و اقطاع داري بود. نظام اقطاع در ابتدا با هدف رفع مشكلات اقتصادي حكومت بويژه در پرداخت حقوق و مواجب سپاهيان شكل گرفت. اما رشد و گسترش بي رويه آن بويژه در دوره سلجوقيان، پيامدهاي زيان باري به دنبال داشت. تأثير ويرانگر بر حيات اقتصادي و اجتماعي روستاها و زندگي روستاييان از مهم ترين اين پيامدها بود. با اين وصف در اين پژوهش تلاش مي شود با تكيه بيشتر بر متن عتبه الكتبه، به اين پرسش اصلي پاسخ داده شود كه چرا گسترش نظام اقطاع در دوره سلجوقيان اثرات اقتصادي و اجتماعي ويرانگر بر زندگي دهقانان داشت و اين اثرات كدام اند؟ بر مبناي يافته هاي پژوهش حرص و ولع فزاينده اقطاع داران براي گسترش اراضي اقطاعي، ضعف نظارت دولت به كار مُقطعان، عدم آگاهي كافي اقطاع داران از زراعت و بهره كشي مستمر از روستاييان، همه سبب بيچارگي و تهيدستي روستاييان كشاورز و در نهايت اضمحلال حيات اجتماعي و اقتصادي آنان شده بود.