مقايسه پوشش حاوي نانوامولسيون و امولسيون اسانس لعل كوهستان بر باكتري‌هاي تلقيح شده به ماهي قزل آلا

چكيده: سابقه و هدف: گوشت ماهي يكي از منابع مهم رژيم غذايي انسان است. اين محصول به‌دليل وجود مواد مغزي در معرض فساد زود هنگام است. عرضه تازه ماهي و جلوگيري از فساد و افزايش زمان ماندگاري در صنايع غذايي مورد توجه بوده و لذا استفاده از فيلم‌ها و پوشش هاي خوراكي به‌منظور افزايش زمان ماندگاري ماهي تازه مورد توجه قرار گرفته است. اسانس گياه لعل كوهستان داراي تركيباتي مانند تيمول و كارواكرول مي‌باشد كه سبب ايجاد خواص ضدميكروبي مي‌شود. براي بهبود ويژگي‌هاي ضد‌ميكروبي و آنتي‌اكسيداني و رفع مشكل فراريت و ميزان مصرف بالاي اسانس‌ها مي‌توان از نانوامولسيون آن‌ها استفاده كرد. در اين مطالعه اثر پوشش خوراكي كازئينات سديم حاوي امولسيون و نانوامولسيون اسانس لعل كوهستان بر رشد باكتري سودوموناس آئروژينوزا و ليستريا مونوسايتوژنز تلقيح شده به فيله ماهي قزل آلاي رنگين كمان طي نگهداري در يخچال مورد بررسي قرار گرفت. مواد و روش‌ها: اسانس گياه لعل كوهستان (Od EO) با استفاده از دستگاه كلونجر و طبق روش‌هاي استاندارد استخراج شد و غلظت 2 درصد نانوامولسيون اسانس (Od NEO) تهيه‌گرديد. اثر ضد‌باكتريايي و خاصيت آنتي‌اكسيداني اسانس و نانوامولسيون اسانس مورد ارزيابي قرارگرفت. جهت ارزيابي اثرات ضد باكتري ابتدا 100 ميكروليتر از سوسپانسيون باكتري تهيه شده با غلظت CFU/mL105 به قطعات تهيه شده به‌صورت سطحي تلقيح و سپس به‌منظور ايجاد پوشش روي فيله ماهي، نمونه‌ها به مدت 2 دقيقه در تيمارهاي مختلف شامل سرم فيزيولوزي استريل (كنترل)، محلول پوششي كازئينات سديم خالص، محلول پوششي كازئينات حاوي اسانس و محلول پوششي كازئينات حاوي نانوامولسيون اسانس غوطه‌ور شدند. نمونه‌ها به مدت ۲ دقيقه در دماي اتاق و در شرايط استريل زير هود خشك گرديدند تا پوشش خوراكي مورد نظر بر روي آن‌ها تشكيل شده و سپس به مدت 15 روز در دماي 4 درجه سانتي‌گراد نگه‌داري و به فاصله هر 3 روز مورد ارزيابي قرار گرفتند. يافته‌ها: نتايج نشان داد مهمترين تركيب اسانس تيمول با غلظت 53.4 درصد مي‌باشد. حداقل غلظت مهاركنندگي و كشندگي اسانس براي باكتري سودوموناس آئروژينوزا به‌ترتيب 10 و 20 ميلي‌گرمبر ميلي‌ليتر و در برابر باكتري ليستريا مونوسايتوژنز به ترتيب 2.5 و 5 ميلي‌گرمبر ميلي‌ليتر و حداقل غلظت مهاركنندگي و كشندگي نانوامولسيون اسانس براي باكتري سودوموناس آئروژينوزا به ترتيب 2.5 و 10 ميلي‌گرم بر ميلي‌ليتر و براي باكتري ليستريا مونوسايتوژنز به‌ترتيب 1.25 و 2.5 ميلي‌گرم‌ بر ميلي‌ليتر بود. فعاليت آنتي‌اكسيداني اسانس و نانوامولسيون اسانس لعل كوهستان به‌ترتيب 1456.95 و 757.29 ميكروگرم بر ميكروليتر بود. تيماري با كازئينات سديم حاوي اسانس و يا كازئينات سديم حاوي نانوامولسيون اسانس لعل كوهستان توانستند به‌طور معناداري ميزان باكتري ليستريا مونوسايتوژنز و سودوموناس آئروژينوزا تلقيح شده در قطعات فيله‌ي ماهي طي 15 روز نگه‌داري در دماي يخچال را كاهش دهند (0.05p ).نتيجه‌گيري: پوشش خوراكي حاوي نانوامولسيون اسانس لعل كوهستان در مقايسه با امولسيون داراي اثر ضد‌باكتري مؤثرتري عليه باكتري‌ هاي تلقيح شده داشته و سبب حفظ ويژگي‌هاي حسي و افزايش ماندگاري ماهي قزل آلاي رنگين كمان گرديد.