اثرات كشندگي چند حشره‌كش گياهي و شيميايي روي شته گندم Sitobion avenae و مگس گل Episyrphus balteatus

حشره ‌كش ها مي ‌توانند علاوه بر آفات، موجودات غيرهدف را نيز تحت تاثير قرار دهد. شته‌هاي گندم از آفات مهم گندم هستند كه علاوه بر تغذيه از شيره گياهي، باعث انتقال بيماري‌هاي ويروسي نيز مي‌شوند. در اين پژوهش، اثرات كشندگي چند حشره ‌كش توصيه شده عليه آفات گندم روي شته سبز گندم Sitobion avenae و مراحل حشره كامل و شفيره مگس گل Episyrphus balteatus مورد بررسي قرار گرفت. آزمايش در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در شرايط آزمايشگاهي با دماي 2 ± 2۴ درجه سلسيوس، رطوبت نسبي 60–50 درصد و دوره نوري 8 : 16 (تاريكي: روشنايي) انجام شد. تيمارها شامل حشره‌ كش‌هاي فنيتروتيون در غلظت توصيه شده (۲ در هزار) و دو غلظت كمتر (0/5 و 1 در هزار)، دلتامترين در غلظت توصيه شده (0/7 در هزار) و دو غلظت كمتر (0/15 و 0/3 در هزار)، ماترين در غلظت توصيه شده (1/5 در هزار) و سه غلظت ديگر (0/7، 1 و 2 در هزار) و شاهد (آب) بودند. درصد مرگ و مير شته‌ها و مگس گل بررسي و حشره ‌كش ها، طبق روش IOBC گروهبندي شدند. نتايج نشان داد تمام حشره‌كش‌هاي مورد مطالعه سبب تلفات ۱۰۰ درصدي شته‌هاي گندم شدند. همه تيمارها براي حشرات كامل مگس گل زيان ‌آور بودند، به‌جز كمترين غلظت ماترين كه نسبتا زيان‌ آور بود. بيشترين اثر سوء براي شفيره مگس گل ناشي از فنيتروتيون 2 در هزار بود كه سبب 32/32 درصد تلفات شد اما با كاهش غلظت مصرفي، ميزان كشندگي به طور معني ‌داري كاهش يافت. دلتامترين 0/7 در هزار  و ماترين 2 در هزار به ترتيب سبب تلفات 19/39 و 13/47 درصدي مگس گل شدند در حالي كه غلظت ‌هاي پايين‌ تر اين تركيبات تلفاتي ايجاد نكردند. بر مبناي نتايج، لازم است ضمن پرهيز از افزايش غلظت مصرفي، از كاربرد حشره ‌كش هاي دلتامترين، فنيتروتيون و ماترين در زمان اوج جمعيت مگس گل اجتناب شود. با توجه به اين كه مگس‌هاي گل  نقش مهمي در مهار زيستي شته‌ها دارند، ضروري است كه در برنامه‌هاي مديريت آفات، اثرات حشره‌كش‌ها بر اين حشرات مورد توجه قرار گيرد.