تاثير ملاتونين بر تنش ناشي از فرار فومسافن روي چغندرقند (Beta vulgaris L.) در شرايط گلخانه

تنش ناشي از پسمان خاكي و يا فرار فومسافن روي چغندرقند مي تواند بهره وري توليد آنرا كاهش دهد. پژوهش حاضر با هدف مصون سازي چغندرقند در برابر تنش ناشي از فرار فومسافن با ملاتونين، به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با پنج تكرار در بهار 1402 در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه بوعلي سينا همدان اجرا گرديد. عامل اول شامل كاربرد چهار دوز فومسافن (0، 1000/1، 100/1 و 10/1 دوز برچسب شده) در مرحله چهار برگي چغندرقند بود. عامل دوم شامل سه سطح روش كاربرد ملاتونين (عدم كاربرد، پيش تيمار بذر و محلول پاشي بوته در مرحله دو برگي با محلول ملاتونين 1 ميلي مولار) بود. در غياب فومسافن، محلول پاشي بوته با ملاتونين تاثيري بر وزن بوته نداشت ولي پيش تيمار بذر با ملاتونين وزن خشك ريشه را از 0/46 به 0/56 گرم و وزن خشك اندام هوايي را از 1/21 به 1/36 گرم افزايش داد. كاربرد 1000/1 دوز برچسب شده فومسافن موجب گياه سوزي 71 درصدي شد كه با پيش تيمار بذر و محلول پاشي بوته با ملاتونين به ترتيب به 54 و 42 درصد كاهش پيدا كرد. اگرچه فعاليت آنزيم سوپراكسيد ديسموتاز و كاتالاز با افزايش دوز فومسافن به طور پيوسته كاهش يافت، اما در هر سطحي از دوز علف كش، ملاتونين سبب افزايش معني دار فعاليت آنها شد و تفاوتي بين روش كاربرد ملاتونين نيز مشاهده نشد. فعاليت آنزيم پراكسيداز با افزايش دوز فومسافن ابتدا يك روند افزايشي و سپس كاهشي نشان داد. در كل، فعاليت آنزيم پراكسيداز در روش محلول پاشي بوته با ملاتونين بيشتر از روش پيش تيمار بذر با ملاتونين بود. در هر سطحي از دوز فومسافن، ملاتونين توانست محتوي مآلون دي آلدئيد را در چغندرقند كاهش دهد و تفاوتي بين روش كاربرد ملاتونين نيز مشاهده نشد. براساس نتايج، ملاتونين قادر به كاهش تنش ناشي از فرار فومسافن روي چغندرقند است.