نخستين گزارش از بيماري لكه گرد چغندر قند با عامل Cercospora beticola از استان كرمانشاه

لكه برگي سركوسپورايي با عامل قارچي Cercospora beticola Sacc. از مهمترين بيماري‌هاي چغندرقند در بسياري از كشورهاي جهان از جمله ايران است (Dabbagh et al. 2015). بر اساس پژوهش‌هاي انجام شده در كشورهاي مختلف، بيماري لكه برگي سركوسپورايي علاوه بر كميت توليد چغندرقند مي تواند بر خصوصيات كيفي محصول مانند درصد قند و نيز تركيبات تشكيل دهنده آن تاثير منفي داشته باشد (Dabbagh et al. 2015; Khan et al. 2007). نتايج يك تحقيق نشان داده است كه بيماري لكه برگي سركوسپورايي علاوه بر كاهش فتوسنتز، با افزايش مواد فنلي سبب كاهش قند و ميزان اسيدهاي آمينه مي شود و در فرآيند توليد شكر به عنوان محصول نهايي چغندرقند و همچنين روي وزن ريشه، عملكرد قند و خلوص شربت خام تاثير منفي دارد (Yoshimura et al. 1992). در ايران بيماري مزبور از خوزستان، كرانه‌هاي درياي خزر، اردبيل، اروميه، خوي، بجنـورد، بنـدرعباس و كازرون گزارش شده است (Eeshad 1995). در استان خوزستان در بعضي سال‌ها ميزان آلودگي به ويژه در تاريخ هاي كشت زودهنگام در ارقام تجاري تا 50 درصد و در ارقام حساس تا 80 درصد مشاهده شده است .(Dabbagh et al. 2015) مهمترين علامت بيماري لكه برگي سركوسـپورايي شـامل لكـه‌هـاي كم و بيش مدور است، كـه در بـرگ‌هـاي مـسن گـسترش مـي يابـد و تمام برگ را فرا مي‌گيرد .(Cooke and Scott 1993) در صورت كاشت واريته‌هاي حساس در شرايط رطوبت بالا و هواي گرم پيشرفت اپيدمي به سرعت اتفاق مي‌افتد و پيري كامل برگ رخ مي دهد (Jacobsen and Fran 2009). در بازديد و بررسي مزارع چغندرقند در استان كرمانشاه طي سال‌هاي طولاني تابحال آثاري از بيماري لكه گرد سركوسپورايي مشاهده نشده بود. اما در بازديدي كه در مرداد ماه 1402 از مزارع چغندرقند واقع در منطقه گودين در شهرستان كنگاور انجام شد، آثار اين بيماري روي ارقام BTS و Salama به صورت پراكنده مشاهده گرديد. پس از انتقال به آزمايشگاه و بررسي‌هاي اوليه به‌منظور جداسازي بيمارگر، قطعـات داراي علايم بيماري برگ‌هاي آلوده كه حاوي اسـپورهاي قـارچ C. beticola بـودند توسط آب مقطــر اســتريل شستشــو داده شــد و سوسپانسيون اسـپور به‌دست آمده بـرروي محيط آب ـ آگـار 5/1 درصـد پخـش گرديـد. پـس از جوانه زدن اسپورها، يـك اسـپور جوانـه زده بـه محـيط كشـت (Potato Dextrose Agar) PDA  انتقال داده شد  (Abbasi et al. 2004). پـس از بررسي هاي لازم بر اساس تشكيل دستجات كنيديوفور روي بافت استرومايي روي لكه‌هاي آلوده، شكل پرگنه روي محيط كشت و اندازه‌گيري اندام هاي كنيديوفور و كنيدي، گونه قارچ C. beticola با مقايسه با منابع علمي معتبر شناسايي گرديد (شكل-1) (Chand et al. 2013). لازم به ذكر است بيماري لكه گرد با عامل C. beticola معمولاً در مناطق نسبتاً گرم و مرطوب مشاهده مي گردد، اما در اين بررسي بيماري در شرقي ترين نقطه استان كرمانشاه و در منطقه نسبتاً سرد و خشك مشاهده شد. اين نخستين گزارش از بيماري لكه گرد با عامل قارچ C. beticola از استان كرمانشاه است.