بررسي شأن معرفتي حافظه از ديدگاه متيو فرايس و علامه محمد حسين طباطبايي

ادراك حسي، عقل، گواهي و درون‌ نگري از منابع بنيادين باور هستند. اينكه حافظه از منابع اساسي باور باشد، بسيار مورد بحث قرار گرفته است. اين نوشتار بر آن است تا با رويكردي تحليلي به تطبيق ديدگاه فرايس و علامه‌ طباطبايي دربارۀ شأن معرفتي حافظه بپردازد. اين جستار تلاش مي‌كند تا به پرسش‌هاي مطرح شده كه آيا حافظه از منابع توليد باور است؟ آيا باورهاي حافظه‌اي توجيه‌كنندۀ باورهاي ديگر هستند؟ آيا باورهاي حافظه‌اي خودموجه‌اند يا خود به توجيه نيازمندند؟ پاسخ مي‌دهد. اين مقاله نشان مي‌دهد فرايس با تكيه بر كاركرد معرفتي حافظه، آن را منبع توليد باور دانسته كه به موجب آن مي‌توان آن باورها را در ساختار استدلال به كار برد. علامه‌طباطبايي با تكيه بر گرايش تقليلي قوا، ضمن يكي دانستن قوۀ حافظه و خيال، خيال را منبع باورهاي جزئي دانسته است كه خيال، اين فعل را با همكاري حس مشترك و ارتباط با عالم خارج انجام مي‌دهد. هر دو معتقدند كه حافظه‌ صرفاً همانند مخزني است كه شأن معرفتي آن در حفظ توجيه باورها معنا مي‌يابد. همچنين از ديدگاه فرايس و علامه‌طباطبايي باورهاي حافظه‌اي از جملۀ باورهاي خود موجه و پايه‌اي هستند كه در توجيه باورهاي غيرحافظه‌اي به كار گرفته مي‌شوند و از اين رو، ديدگاه اين دو متفكر با رويكرد مبناگروي تصحيح شده مي‌تواند قرابت داشته باشد.