بررسي و اولويت‌بندي مفردات مؤثر در درمان شپش سر در منابع منتخب طب سنتي ايراني

زمينه و هدف: شپش سر به عنوان يكي از معضلات بهداشتي در سطح جهاني شناخته مي‌شود. افزايش مقاومت اين انگل به درمان‌هاي متداول و نياز به روش‌هاي درماني مؤثر و بي‌خطر اهميت بررسي روش‌هاي سنتي را دوچندان كرده است. هدف از اين مطالعه، بررسي و معرفي داروهاي مفرده موجود در منابع طب سنتي ايراني است كه براي درمان شپش سر توصيه شده‌اند.روش: اين مطالعه يك تحقيق اصيل بر اساس متون معتبر طب ايراني است. ابتدا مفردات دارويي ذكرشده در درمان شپش سر در جلد دوم كتاب «القانون في ‌الطب» ابن سينا جمع‌آوري ‌شده و سپس نظرات دانشمندان در كتاب‌هاي برگزيده داروسازي سنتي به جداول و اطلاعات قبلي افزوده شده است. مراحل انجام تحقيق شامل تعيين واژگان كليدي مرتبط با عنوان، جستجو در متون، تهيه ليست واحد، يافتن مترادف‌ها و اسامي علمي، بازبيني، خروج مفردات از تركيبات، جمع‌بندي، نمره‌دهي و اولويت‌بندي بوده است. ملاحظات اخلاقي: در پژوهش حاضر جنبه‌هاي اخلاقي مطالعه كتابخانه‌اي شامل اصالت متون، صداقت و امانتداري رعايت شده است.يافته‌ها: در مطالعه حاضر 47 مفرده دارويي در درمان شپش سر جستجو و معرفي شدند كه ۷۰ درصد آن‌ها داراي منشأ گياهي، ۱۸ درصد معدني و ۱۲ درصد حيواني هستند. با در نظرگرفتن معيارهاي تعريف‌شده، مفرده دارويي چغندر (9 امتياز) از لحاظ اثر ضد شپش سر بيشترين نمره را كسب نمود. مفردات عسل، جيوه و قطران با كسب 8 امتياز و مفردات سيسنبر و نخاله (سبوس) عدس با كسب 6 امتياز در رتبه‌هاي بعدي قرار گرفتند. همچنين بيشترين شيوه دارورساني توصيه‌شده، شستن سر (44 درصد) است.نتيجه‌گيري: مفردات دارويي معرفي‌شده در اين مطالعه، مي‌توانند مبناي انجام مطالعات پايه و باليني متعدد جهت توليد داروهاي طبيعي مناسب در درمان شپش سر قرار گيرند و در صورت تأييد، در صنايع آرايشي و بهداشتي كشور براي كمك به درمان اين معضل مورد استفاده واقع شوند.