بررسي وضعيت بهداشت و سلامت كارگران مهاجر ايراني در جنوب قفقاز

زمينه و هدف: مهاجرت نيروي كار ايراني به جنوب قفقاز طي سال‌هاي پاياني قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم ميلادي روند رو به رشدي به خود گرفته بود، به نحوي كه هر ساله چند صد هزار نفر براي جستجوي كار به اين مناطق مي‌رفتند. عده زيادي از اين مهاجران در باكو، گنجه، تفليس، ايروان و باطوم در كارخانه‌ها، معادن، صنايع نفت، اسكله‌ها و زمين‌هاي كشاورزي به خدمت گرفته مي‌شدند و برخي هم به دست‌فروشي، بنايي و... اشتغال و در محل كار يا حاشيه شهرها سكونت داشتند، لذا بهداشت و سلامت نقش مهمي در زيست اين كارگران داشت.روش: مقاله پيش رو با رويكرد «تاريخ از پايين» و با تكيه بر منابع كتابخانه‌اي و آرشيوي درصدد پاسخ به اين پرسش است كه كارگران مهاجر ايراني به لحاظ وضعيت بهداشتي در چه شرايطي زندگي مي‌كردند و اين وضعيت چه تأثيري در سلامت جسماني آنان داشت؟ملاحظات اخلاقي: در اين پژوهش صداقت و امانتداري در استفاده از منابع تاريخي رعايت شده است.يافته‌ها: نوع زيست اجتماعي كارگران ايراني در قفقاز باعث شده بود تا بيشترين آسيب‌هاي جسماني و حتي مرگ و مير به نسبت كارگران مليت‌هاي ديگر متوجه ايرانيان باشد، به گونه‌اي كه برخي جان خود را از دست مي‌دادند و عده‌اي هم دچار بيماري‌هايي همچون وبا، طاعون، مالاريا، مشكلات تنفسي و يا معلوليت جسماني مي‌شدند.نتيجه‌گيري: كارگران مهاجر ايراني در قفقاز به علت فقدان سرمايه مادي و ابزار توليد و دانش و مهارت، سخت‌ترين كارها را انجام مي‌دادند و در كلبه‌ها و آلونك‌ها يا محل كار سكونت داشتند. اين مكان‌ها به لحاظ سلامت و بهداشت پُرخطر و نامناسب بود و باعث مي‌شد تا بيشترين آسيب‌هاي جسماني و حتي مرگ متوجه آنان باشد.