بهداشت عمومي در بوشهر عصر قاجار (بر اساس گزارش‌هاي سياحان خارجي)

زمينه و هدف: بندر بوشهر به عنوان يكي از جنوبي‌ترين مناطق ايران از اهميت زيادي به لحاظ سياسي و اقتصادي برخوردار بود. با گسترش روابط خارجي سلسله‌هاي حكومتگر ايران با ساير ملل از طريق دريا، بر اهميت آن افزوده شد و در عصر قاجار با حضور كمپاني‌ها و هيأت‌هاي ديپلماتيك، به يكي از گلوگاه‌هاي ارتباطي ايران با جهان خارج مبدل شد. به دليل حضور هيأت‌هاي سياسي و تجاري گزارش‌هاي ارزشمندي در رابطه با وضعيت بهداشت عمومي اين شهر بر جاي‌ مانده است.روش: پژوهش حاضر با رويكردي توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از گزارش‌هاي سياحان خارجي، به تبيين وضعيت بهداشت عمومي بوشهر در دوره‌ قاجار مي‌پردازد.ملاحظات اخلاقي: در اين پژوهش موازين مرتبط با اصول اخلاقي همچون امانتداري و صداقت استناد به متون مورد استفاده، اصالت منابع و پرهيز از جانبداري در مراجعه به متون يا تحليل‌ها رعايت شده است.يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد، بر اساس گزارش سياحان خارجي، بي‌توجهي حكام قاجار، كمبود امكانات بهداشتي و قرارگرفتن در شاهراه ارتباطي دريايي ايران با ديگر كشورها، در نابساماني اوضاع بهداشتي بوشهر مؤثر بوده است. بوشهر به‌مانند بقيه مناطق ايران در دوره قاجار از سطح بهداشتي پاييني برخوردار بود و مردم اين شهر درگير انواع و اقسام بيماري‌ها بودند.نتيجه‌گيري: بوشهر اولين نقطه از خاك ايران بود كه سياحان خارجي وارد آن شده و قبل از آشناشدن با بقيه مناطق ايران و با معيارهاي كشور خودشان، درباره اين شهر و اوضاع بهداشتي آن به قضاوت مي‌پرداختند و با تأكيد بر چند مؤلفه‌ مهم، از جمله هوا، آب آشاميدني، فضاي شهري و بهداشت منازل، معمولاً بهداشت عمومي شهر را نامطلوب گزارش مي‌كردند. عليرغم اقدامات محدودي كه از سوي حكومت قاجار و دولت انگلستان براي ارتقاي سطح بهداشتي و مقابله با بيماري‌ها انجام گرفت، اما تا پايان حكومت قاجار تغيير چنداني در شرايط بهداشتي اين منطقه ايجاد نشد.