مطالعه شيوه‌ درمان‌نگاري تجويزهاي پزشكي ارائه‌شده‌ در آثار طبي و ادبي

زمينه و هدف: تصويرگري نسخ، كمك شاياني به ترويج مفاهيم و درك متون ادبي، علمي و تاريخي نموده و سبب شده تا هنر از پيچيدگي متون علمي بكاهد و فهم آن‌ها را تسهيل نموده و عموميت بخشد. به عبارت ديگر، هنر از پيچيدگي علم مي‌كاهد و درك آن براي خوانندگان عمومي آسان‌تر كرده است. بررسي كتاب‌هاي ادبي با مضمون درماني از عصر اسلامي ما را به سمت پزشكي به عنوان منشأ نوشتارهاي پزشكي كه در آن‌ها وجود دارد، سوق مي‌دهد. تصاوير موجود در نسخه‌هاي خطي پزشكي اسلامي، موضوعات مورد بحث در متن را به تصوير مي‌كشد، مانند تشريح انسان و حيوان، روش‌هاي درماني، پيشگيري از بيماري و خواص دارويي گياهان. به نظر مي‌رسد برخورد با روش‌هاي درماني پزشكان و تجويز آن‌ها در متون ادبي و ترسيم آن در نسخه‌هاي ادبي دوره اسلامي مورد توجه محققان قرار نگرفته است. تاكنون پژوهش‌هايي درباره تجويز پزشكان انجام شده كه بيشتر به روش‌هاي درماني اشاره داشته‌است. با اين حال، تحقيقاتي كه به طور خاص تأثير متون پزشكي و تصاوير، به ويژه درمان‌نگاري در نسخه‌هاي ادبي را ارزيابي كند، انجام نشده است. همانطور كه شواهد نشان مي‌دهد، تنها تعداد انگشت‌شماري از پزشكان فارسي در مورد روش‌هاي درمان نظريه‌هاي جامعي نوشتند، از جمله ابوبكر رازي، ابن سينا و اسماعيل جرجاني كه سه شخصيت تأثيرگذار در پزشكي و در درمان‌نگاري پزشكي بودند.روش: روش تحقيق توصيفي ـ تحليلي بوده و داده‌هاي مورد نياز به روش كتابخانه‌اي و با استفاده از كتب و سايت هاي معتبر علمي گردآوري شده است. در اين پژوهش تلاش شده است رابطه علم طب را با آثار تصويري نسخ ادبي داراي متون طبي مورد بررسي و مطالعه قرار دهد و بدين پرسش پاسخ دهد كه درمان‌نگاري‌هاي موجود در نسخ ادبي تا چه اندازه به بحث‌هاي نظري طب و تجويز پزشكان ايراني مرتبط بوده است؟ بر اين اساس، ارتباط بين سه متغير طب، ادبيات و تصوير در اثر هنري، مد نظر قرار گرفته است.ملاحظات اخلاقي: در تدوين اين پژوهش، اصل امانتداري و صداقت استناد به متون مورد استفاده، اصالت منابع و پرهيز از جانبداري در مراجعه به متون يا تحليل‌ها، رعايت شده است.يافته‌ها: نسخ ادبي به فهم متون طبي كمك وافري كرده و آن را از بافت پيچيده و تخصصي رهانيده و به آن ظرافت‌هاي ادبي و روايي بخشيده است. بيشترين تأثير درمانگري و تجويزهاي پزشكي در درمان‌نگاري نسخ ادبي را مي‌توان از طبيباني همچون زكرياي رازي، ابن سينا و جرجاني مشاهده كرد.نتيجه‌گيري: نتيجه اين بررسي نشان مي‌دهد كه با تصويرسازي نسخ علمي، تجويزهاي پزشكان و راه‌هاي درمان به ادبيات راه پيدا كرده، از دايره طب نظري و عملي خارج شده و در بستر نسخ مصور نمود پيدا كرده و انتشار يافته است.