رهيافتي بر آموزش اخلاق حرفه‌اي پزشكي در عصر عباسيان

زمينه و هدف: در عصر عباسيان كه يكي از دوره‌هاي درخشان تاريخ پزشكي در تمدن اسلامي به شمار مي‌رود، با فراهم‌شدن بسترهاي لازم از سوي خلفا و گسترش دانش پزشكي، آموزش آن نيز مورد توجه قرار گرفت و به شيوه‌هاي مختلف و منعطفي صورت گرفت. آموزش اخلاق در كنار ابتدايي‌ترين آموزش‌هاي ديني و غير ديني از مكتب‌خانه‌ها تا دارالعلم‌ها مورد توجه بود. بيمارستان‌ها يكي از مهم‌ترين مراكز آموزشي باليني بودند. يكي از موضوعات مهمي كه از همان ابتدا مورد توجه جامعه پزشكي اين عصر واقع شد، همگامي اخلاق با علم پزشكي بود. آموزش اخلاق در هر دو شيوه نظري و باليني صورت مي‌گرفت.روش: پژوهش حاضر بر آن است كه با رويكردي توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي به بررسي آموزش اخلاق پزشكي در عصر عباسيان بپردازد.ملاحظات اخلاقي: در پژوهش حاضر جنبه‌هاي اخلاقي مطالعه كتابخانه‌اي شامل اصالت متون، صداقت و امانتداري رعايت شده است.يافته‌ها: يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد كه در عصر عباسيان، آموزش نظري اخلاق پزشكي مطالب درسي ارتباط تنگاتنگي با اخلاق داشتند و در آموزش باليني نيز رفتار اساتيد، الگوي عملي و عيني دانشجويان جهت فراگيري اخلاق اين حرفه بود، علاوه بر آن ساخت بناهاي عام‌المنفعه به ويژه بيمارستان‌ها، اوقاف‌هايي كه بر مكاتب و بيمارستان‌ها گذاشته مي‌شد، به صورت ضمني تأكيد بر بحث اخلاق در حرفه پزشكي و درمانگري و آموزش اين مهم در اين نهادهاي آموزشي و درماني بوده است.نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش نشان داد در عصر عباسيان، داشتن اخلاق جزء الزامات شخصيتي هر پزشكي بود و اساساً پزشك بايستي حكيم مي‌بود تا به نحو مطلوبي مي‌توانست به تدريس و طبابت اقدام كند. از ديگر نتايج پژوهش اين بود كه هرچند قبل از ورود علاقمندان به دانش پزشكي، آزمون‌هايي گرفته نمي‌شد و آموزش در آن آزاد بود، اما پس از گذراندن دوره‌هاي لازم، از دانش‌آموختگان اين رشته آزمون تخصصي و اخلاقي گرفته مي‌شد و پس از موفقيت به آن‌ها اجازه طبابت داده مي‌شد.