بررسي كاركرد اجتماعي معنا و نحو در رمان دل فولاد با تكيه بر ديدگاه پي‌ ير زيما

از نيمۀ دوم قرن بيستم توجه به ماهيت اجتماعي زبان، به ‌عنوان مادۀ سازندۀ ادبيات، منجر به هم ‌پوشاني بخشي از دستاوردهاي حوزه‌ي تحليل گفتمان و نقد جامعه‌شناختي شد. در همين راستا، پي‌ير زيما دو فرضيه‌ را مطرح كرد: نخست اين كه واحدهاي زباني (واژه، معنا، نحو) به دليل ماهيت اجتماعي خود، مي‌توانند منجر به بروز اختلافات اجتماعي، سياسي و عقيدتي شوند. دوم اينكه گفتمان ادبي، در سطوح زباني خود (واژه، معنا و نحو) مي‌تواند به مسائل و مشكلات اجتماعي و تاريخي زمان خود واكنش نشان دهد. جستار پيش‌رو مي‌كوشد با تكيه بر نظريات زيما، ضمن تاييد اين دو فرضيه، به تحليل گفتمان ادبي و سازوكار معنا و نحو روايي در رمان دل فولاد از منيرو رواني‌پور بپردازد. هدف از اين پژوهش پاسخ به اين پرسش است كه چگونه گفتمان اجتماعي خارج از اثر در گفتمان ادبي آن ورود كرده و معنا و نحو روايي آن را تحت تأثير قرار داده است؟ نتايج نشان دادند كه گفتمان اجتماعي حاكم سعي در القاي دوقطبي معنايي و متعاقبا نحو روايي خود در گفتمان ادبي دارد كه در نهايت منجر به خلق ضدگفتمان اجتماعي منجر شده است.