مطالعه تطبيقي زبان از ديدگاه دريدا و ملاصدرا؛ بستري براي امكان ‌سنجي خوانش واساز از متن قرآني

مسأله زبان و قضاياي مربوط به آن يكي از پرچالش ترين جنبه هاي فلسفه و رويكردهاي نقدي جديد در خوانش متون ديني به شمار مي رود. اين مسئله در رويكردهاي نقدي پسامدرن و بويژه خوانش دريدايي متون كه يكي از ابزارهاي برخي نومعتزليان در خوانش متن قرآني است به علت اصالت دادن به زبان در اين رويكردها، از اهميت مضاعفي برخوردار است و باعث چالشهاي بزرگي شده كه از تفاوت در نوع نگاه به زبان ناشي مي شود. در همين راستا، پژوهش حاضر در صدد تبيين دو نگاه متفاوتِ دريدا و ملاصدرا برآمده تا شرايط مرئي شدن دو رويكرد به هستي و معرفت از پنجره زبان را فراهم آورد و ميزان امكان پذيري يا عدم امكان چنين خوانش هايي را با روشي تحليلي – تطبيقي بررسي كند. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد با توجه به ديدگاه ملاصدرا نسبت به وجود، معرفت و زبان و قائل بودن او به نظام تشكيكي و ذومراتبي كه از سه منبع معرفتي عقل، قلب و وحي حاصل شده و زبان الهي را داراي سه مرحله ابداعي، تكويني و تشريعي دانسته و به تناسب، زبان بشري را نيز ذومراتبي مي داند، ديدگاه دريدا، در هيچكدام از اين سطوح زباني قابل بررسي نيست و با توجه به عدم فراروي دريدا از روش عقلي – فلسفي، هرگز از مرحله فعل (در نظام معرفتي خلق و امر) بالاتر نرفته است. به همين دليل، بكارگيري اين شيوه خوانش از متن قرآني توسط برخي نومعتزليان، نيازمند بازنگري جدي و تحليل انتقادي است.