سياست ديني اتحاد جماهير شوروي در قبال مردم مسلمان جمهوري آذربايجان

با وقوع انقلاب بلشويكي و برقراري حكومت اتحاد جماهير شوروي، سرنوشت مسلمانان قلمرو روسيه تزاري نيز به سياست‌هاي كمونيستي گره خورد. باكو در 28 آوريل 1920 به تصرف نيروهاي شوروي درآمد. اكثريت مسلمان جمهوري آذربايجان از اين زمان تا فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، در معرض سياست ضدّ ديني و سركوب‌گرايانه قرار گرفتند. با وجود رويكرد كلي سركوب، سياست شوروي در قبال مسلمانان فراز و نشيب زيادي داشت. از بين بردن نهادهاي ديني، ممنوعيت عبادت‌هاي جمعي، سركوب آموزش ديني و نابودي كتب و متون ديني و همچنين عدم امكان برگزاري آيين‌هاي جمعي و سركوب روحانيون، از جمله اقدامات اتحاد جماهير شوروي در اين دوره تاريخي بوده است. در عين حال، تبليغ ماترياليسم و باورهاي الحادي و سبك زندگي غيرديني، براي تخريب باورهاي ديني صورت گرفت. نگارندگان اين پژوهش با رويكرد توصيفي- تحليلي درصدد بوده‌اند تا نشان دهند كه سياست ديني شوروي در قبال مردم مسلمان جمهوري آذربايجان چه فراز و نشيبي داشته و چه تأثيري بر دينداري مردم اين جمهوري داشته است؟ نتيجۀ پژوهش نشان مي‌دهد كه سياست شوروي براي از بين بردن نهادها، روحانيت و آموزش ديني در جمهوري آذربايجان، به شخصي ‌شدن و كاهش اهميت دين و تبديل آن از ايمان و تعهد قلبي، به يكي از مؤلفه‌هاي هويت قومي تمايزبخش با جوامع هم‌جوار منجر شده است.