تحليل محتواي مؤلفه‏‌هاي خودمراقبتي در كتاب‌‏هاي درسيِ تفكر و سبك زندگي دورۀ متوسطۀ اول

هدف از پژوهش حاضر، تحليل محتواي كتب درسي دورۀ متوسطۀ اول ازنظر ميزان توجه به مؤلفه‌هاي خودمراقبتي در آن‏ها بوده است. بدين منظور، از روشي ازنوع تحليل محتواي كمّي استفاده شد و جامعۀ پژوهش، شامل محتواي كتب درسي تفكر و سبك زندگي دورۀ متوسطۀ اول (پايه‏‌هاي هفتم و هشتم) در سال تحصيلي 1401-1402 بوده است. جهت گردآوري اطلاعات از تكنيك‌هاي تحليل محتوا (فهرست وارسي) استفاده و فرم اوليۀ اين چك ‌ليست از ادبيات و مباني نظري پژوهش تهيه‌ شد. جهت اعتباربخشي، چك‌ليست تهيه‌شده دراختيار استادان راهنما و مشاور و همچنين پنج نفر از صاحب‌نظران اين حوزه قرار گرفت و پس‏از اِعمال نظرات آن‌ها فهرست وارسي تحليل محتوا تدوين نهايي شد. واحد تحليل و بررسي در اين پژوهش، همۀ اجزاي كتاب تفكر و سبك زندگي دورۀ متوسطۀ اول (مشتمل بر محتوا، تصاوير، فعاليت و پرسش‌ها) و واحد ثبت، يك مضمون بود. در اين پژوهش، از روش آنتروپي شانون جهت وزن‌دهي به داده‌ ها استفاده شد؛ بدين صورت كه داده ها بهنجار شدند و ضريب اهميت و بار اطلاعاتي و انحراف‏معيار هر مؤلفه محاسبه شد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‏‌دهد در كتاب‌هاي تفكر و سبك زندگي پايه‏‌هاي هفتم و هشتم، به‏‌ميزاني اندك به مؤلفه‌هاي خودمراقبتي توجه شده است. ازميان مؤلفه‌هاي موردمطالعه، بيشترين فراواني، مربوط به مؤلفه‌‏هاي جسمي (رعايت‌‏كردن پوشش مناسب و براساس فصول سال)، عاطفي (عامل مهربانانه با خود و ديگران) و رواني (احساس اعتمادبه‌نفس كافي) بوده است. كمترين فراواني هم به مؤلفه‌هاي خودمراقبتي معنوي مربوط مي‌شود و به اكثر زيرمؤلفه‌هاي آن‏ها (مانند تلاوت و شنيدن آيات قرآن و شركت‏‌كردن در مراسم و مناسك ديني، انجام‌‏دادن كار‏هاي خير، كمك به نيازمندان و شكرگزاري درقبال نعمت‌هاي الهي) توجهي نشده است. پيشنهاد مي‌‏شود با گنجاندن مؤلفه‌هاي خودمراقبتي در كتاب‌هاي آموزشي و نگاه متوازن به آن‏ها در كتب دورۀ متوسطۀ اول، به‏‌خصوص در كتاب‌هاي تفكر و سبك زندگي، آموزش‏دهي مهارت‌هاي خودمراقبتي به دانش‌‏آموزان ارتقا يابد.