معناسازي مديران مدرسه در مسير پياده سازي سند تحول بنيادين آموزش و پرورش

سند تحول بنيادين آموزش و پرورش يكي از موضوعات برجستۀ نظام تعليم و تربيت كشور در دهۀ اخير بوده است. تحقق اهداف اين سند همانند تمام سياست‏ها و اصلاحات آموزشي تحت‌تأثير تعبير و فرايندهاي تعديل و سازگاري مجريان آن قرار گرفته و لزوماً منطبق با مقصود آنان اجرا نمي‌شود. هدف اين مطالعه، شناخت و تبيين معناي ساخته شده و تعابير مديران مدارس از نقش خود در طول پياده‌سازي و اجراي سند تحول بود كه با استفاده از روش پديدارشناسي و برمبناي چارچوب شناختي معناسازي انجام شد. داده‏‌ها از طريق مصاحبۀ نيمه‏‌ساختار‏يافته و عميق با 8 مدير دبيرستان دولتي دورۀ دوم در چهار منطقه 3، 6، 7 و 13 شهر تهران كه به روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شدند، گردآوري شد. تحليل اطلاعات بر مبناي روش تحليل داده‌هاي كيفي مايلز و هوبرمن به شكل‌‏گيري سه دسته مضمون اصلي «ابهام»، «مستندساز» و «عوامل فردي و موقعيتي» منجر شد. يافته‌‏هاي پژوهش نشان‏‌دهندۀ ابهام مديران مدارس در زمينۀ ادراك متن سند و چگونگي اجراي آن در مدارس بود. الزام به اقدام در چنين شرايطي، مديران مدرسه را به سمت ساخت معناي ديگري از نقش خود سوق داده است؛ آن‌ها نقش خود را به عنوان «مستندسازان» اجراي سند تحول تعبير مي‌كنند. ساخت اين معنا تحت‌تأثير عوامل فردي شامل تصور تكرار مكررات و سعي بي‌فايده و همچنين عوامل موقعيتي شامل قابليت اجرا، قوانين و مقررات و جايگاه ارزشي صورت گرفته است. نتايج پژوهش نشان مي دهد با وجود تلاش‏هاي انجام شده در راستاي اجراي سند تحول در مدارس، از منظر مديران مدرسه مقصود اصلي از اجراي سند چندان حاصل نشده است. توجه سياستگذاران به عوامل شكل‌دهندۀ معناسازي مي‌تواند در طراحي سياست‏هاي آموزشي و اجراي مؤثرتر آن‏ها كمك كننده باشد.