مطالعۀ كيفي علل دين‌گريزي نوجوانان پسر در خانواده‌هاي مذهبي

هدف مطالعۀ حاضر كشف مؤلفه ‌هاي دين ‌گريزي در بين نوجوانان پسر بود. اين پژوهش كيفي از نوع نظريه زمينه‌اي ساخت ‌گرايي اجتماعي چارمز (2005) بود. براي نمونه‌‌‌گيري از روش هدفمند از نوع متجانس استفاده شد. معيار تعداد شركت‌كنندگان بر اساس اشباع نظري بود؛ به اين منظور، پس از مراجعه به هفت مدرسۀ پسرانۀ مذهبي اصفهان، تعداد 10 دانش آموز با توجه‌ به ملاك ‌هاي ورودِ علاقه به همكاري، اجازۀ ضبط و پياده ‌سازي مصاحبه‌ ها و بازه سني 15 تا 18 سال و ملاك ‌هاي خروجِ نداشتن مشكلات جسماني و روان شناختي حاد و نداشتن تمايلات دين ‌گريزي، انتخاب شد. به ‌منظور گردآوري داده‌‌‌ها از مصاحبۀ نيمه‌ ساختار يافته از نوع كانوني استفاده شد. تحليل نظريۀ زمينه‌ اي به‌ روش چارمز (2014) سه مؤلفه را آشكار كرد؛ الف) چيستي دين ‌گريزي حاوي سه كد محوري بود كه عبارت بودند از: 1) ميل به تصميم‌ گيري بر اساس تشخيص فردي، 2) انتخاب دين در جايگاه يكي از انواع ارزش ‌هاي زندگي، 3) رفتار كردن بر اساس تشخيص ‌هاي فردي؛ ب) طبقۀ چرايي دين‌گريزي با كدهاي محوري؛ 1) علل فردمدار (با كدهاي بازِ بيدار شدن غرايز، كنجكاوي و نصيحت ‌گريزي، ناتواني از مديريت غرايز) و 2) علل ديگرمدار (با كدهاي بازِ دوستان و خانواده، نقش جامعه و رسانه و برخوردهاي اجتماعي) و ج) طبقۀ چگونگي دين‌گريزي با كدهاي محوري: 1) همرنگي با جماعت (با كدهاي بازِ همرنگي با دوست و همرنگي با خانواده)، 2) پيداكردن شواهد خلاف براي دين داري (برداشت به نفع دين گريزي از رويدادهاي اجتماعي، بيش ‌تعميم‌ دهي به نفع دين‌گريزي) و 3) پيدا كردن شواهد موافق براي دين‌گريزي (خطايابي از دينداران و برداشت ‌هاي خود مؤيد از دين). با توجه‌ به نتايج حاصل، مي‌ توان گفت براي اصلاح دين‌گريزي راهبردهايي بايد طراحي شوند كه هر چهار بُعد دين ‌گريزي را پوشش دهند؛ در غير اين صورت، ممكن است، راهبردهاي اصلاحي نتيجۀ لازم را نداشته باشند.