تأثير اقليم ديرينه بر خصوصيات رخساره‌اي و فرآيندهاي دياژنزي سكانس‌هاي رسوبي سنومانين-تورونين (سازند سروك بالايي) در ناحيۀ دشت آبادان، جنوب غرب ايران

سازند سروك به سن سنومانين – تورونين، مهم‌ترين سنگ مخزن نفت در بيشتر ميدان‌هاي دشت آبادان است. تحولات تكتونيكي و شرايط آب و هوايي قديمه، تأثيرات چشمگيري بر خصوصيات رخساره‌اي و فرآيندهاي دياژنزي اين سازند داشته‌ و در‌نهايت، كيفيت مخزني آن را كنترل كرده‌اند. مطالعۀ حاضر با تلفيق داده‌هاي مغزه، مقاطع نازك و تحليل تصاوير ميكروسكوپ الكتروني، به‌دنبال بررسي شاخص‌هاي رخساره‌اي و دياژنزي نشانگر اقليم ديرينه در سازند سروك است. براي اين منظور، مطالعات جامع رخساره‌اي، تحليل‌هاي دياژنزي و چينه‌نگاري سكانسي انجام شد. تعداد پنج ريزرخسارۀ رسوبي متعلق به زيرمحيط‌هاي رسوبي لاگون، شول، ريف‌ها و واريزه‌هاي ريفي و درياي باز در اين سازند شناسايي شد كه معرف يك مدل رسوبي نوع رمپ هم‌شيب‌اند. انواع فرآيندهاي دياژنزي‌ بررسي شدند و يك توالي پاراژنزي، شامل گذر از محيط‌هاي دريايي، دو مرحلۀ دياژنز جوي و محيط‌هاي تدفيني كم‌عمق تا عميق بازسازي شد. دو سطح رخنمون ديرينه در مرز سنومانين-تورونين و تورونين مياني با وجود عوارضي نظير انحلال گستردۀ جوي، برشي‌شدن ريزشي، آغشتگي به اكسيدهاي آهن و سيليسي‌شدن تفكيك شدند. مطالعات ميكروسكوپ الكتروني نشان داد كه كاني‌هاي رسي بيشتر در محل رخداد ناپيوستگي، عموماً از نوع كائولينيت و مونت موريونيت‌اند. تركيب اجزاي سازندۀ رخساره‌هاي سازند سروك (مجموعه‌هاي اسكلتي مرجاني - جلبكي)، فراواني و گستردگي عوارض دياژنز جوي (به‌ويژه انحلال) و نوع خاك‌هاي قديمۀ تشكيل‌شده در محل رخنمون‌ها، همگي نشانگر غلبۀ شرايط اقليمي گرم و مرطوب در زمان نهشت و دياژنز اوليۀ سازند سروك در ناحيۀ دشت آبادان‌اند. تحليل‌هاي اقليمي به دست آمده از سازند سروك در مطالعۀ حاضر، انطباق بالايي با جايگاه جغرافيايي قديمۀ صفحۀ عربي در بازۀ زماني سنومانين – تورونين دارد كه در عرض‌هاي پايين (۰ تا ۵ درجۀ شمالي) در مجاورت خط استوا بوده است.