نقد و بررسي تصحيح سفرنامه ناشناخته بستان السياحه

كتاب بستان السياحه يكي از مهمترين و آموزنده‌ترين سفرنامه‌هايي است كه در دورۀ قاجار نوشته شده است. اين كتاب كه نوشتۀ زين العابدين بن اسكندر شيرواني است، با توجه به اين كه گسترۀ زماني و مكاني سياحتِ مؤلف بستان السياحه بسيار گسترده بوده است، يعني در عرض 37 سال، بخش اعظم قارۀ آسيا تا خاور دور و جزاير پايين خط استوا، بخشي از اروپا و قسمتي از آفريقاي شمالي را گشته و با اقوام و صاحبان مذاهب و نحله‌هاي مختلف ديدار داشته است و ماحصل همۀ آنها را در كتاب بستان السياحه گردآوري كرده است و زواياي تاريك تاريخ را كه در پستوهاي نمور سياست‌هاي روز پنهان بودند، روشن مي‌كند، كتاب علاوه بر فوايد عامي كه در متون ديگر نيز قابل دسترسي است، فوايد خاص و شاذي هم دارد كه شايد تنها در اين كتاب بتوان آنها را يافت. اين كتاب براي اولين بار، حدود 130 سال پيش يعني در سال 1315 ه.ق. به صورت چاپ سنگي منتشر شد و بعد از آن نيز چندين بار به شكل سنگي و افست چاپ شد. اين كتاب ارزشمند در سال‌هاي اخير به همت خانم منيژه محمودي تصحيح و در 3 جلد چاپ شده است. از آنجايي كه اولاً تاكنون تلاش شايسته‌اي در معرفي و شناساندن اين كتابِ دايره المعارف‌گون صورت نگرفته و ثانياً تصحيح خانم محمودي در كنار همۀ مزايا و محاسن‌اش، كاستي‌ها و معايبي نيز دارد، لذا قصد داريم كه در اين جستار به معرفي و نقد اين اثر مجهول‌القدر و ناشناخته بپردازيم.