«نفي عسر و حرج» به مثابه‌ي بنايي براي اصول تربيتي در آيينه آيات و روايات

يكي از مشهورترين قواعد فقه تربيتي كه همواره مورد توجّه بسياري از علماء بوده، قاعده ي « نفي عسر و حرج» است. مفاد اوليه ي اين قاعده آن است كه امتثال تكاليف تا زماني براي مكلّفين واجب است كه باعث ايجاد مشقّت براي آنها نگردد؛ در غيراين صورت تكليفي ساده تر جايگزين شده و در پاره اي از مواقع حتّي اصل تكليف نيز از عهده ي مكلّف برداشته مي شود. عسر و حرج همواره يكي از موانع جدّي بر سر راه متربّيان در معناي عامِ آن بوده است. بنابراين ردّپاي اين قاعده را در امور تربيتي نيز مي توان به وضوح مشاهده نمود. از جمله ي اموري كه امروزه شايد بيش از هرچيز ديگري بعد از تكاليف عبادي از اهميّت برخوردار است، مسأله ي تربيت است. نهاد « نفي عُسر و حَرَج» يكي از مهمترين مباني در راستاي رعايت شرايط متربّي جهت انجام تكاليف وي است كه بدون شك بررسي آن اهميّت و ضرورت پرداخت به آن را در پيش چشمان اهل علم نمايان مي كند.