تعيين‌ كننده‌هاي توسعه فعاليت‌ هاي كارآفريني زنان روستايي استان فارس

مقدمه و هدف: كارآفريني، موتور محرك اصلي در توسعه‌ اقتصادي است و نقش كارآفرين، نوآوري و ايجاد تركيب‌هاي تازه‌اي از مواد و يا نحوه شكل‌گيري فرآيندها است. توسعۀ كارآفريني زنان، يكي از مهم‌ترين موضوعات دستور كار توسعۀ معاصر در بسياري از كشورهاي در حال توسعه بوده است و بسياري از صاحب‌نظران توسعۀ روستايي بر اين باورند كه شناخت توانمندي‌ها و مهارت‌هاي زنان، به‌‌ويژه زنان روستايي و هدايت استعدادهاي خلاق آنان در بهره‌برداري از ظرفيت‌هاي اين قشر بزرگ اجتماعي مؤثر است. كارآفريني، فرآيندي است كه در شبكه‌‌اي از روابط اجتماعي صورت مي‌پذيرد و اين روابط اجتماعي مي‎تواند رابطه‌ كارآفرين را با منابع و فرصت‌ها، محدود يا تسهيل كند و همچنين سرمايه‌ اجتماعي به‌عنوان يك پديده‌ اجتماعي باعث بروز خلاقيت، ايده‌پروري، تسهيل رفتارهاي نوآورانه و ريسك‌پذيري مي‌شود. كارآفرينان با برخورداري از سرمايۀ‌ اجتماعي به منابعي دسترسي خواهند داشت كه خود به‌تنهايي قادر به دستيابي به آن‌ها نيستند. افزايش توانايي افراد كارآفرين براي شروع و ادامۀ فعاليت‌هاي كارآفرينانه، توجه به نقش شبكه‌هاي اجتماعي و تعامل ميان آن‌ها و همچنين در نظر گرفتن سرمايۀ اجتماعي به‌عنوان عامل ارتباط دهنده ميان شبكه‌هاي كسب‌وكار با شناسايي فرصت‌هاي كارآفرينانه و تأمين منابع و امكانات لازم در اين زمينه، ضروري است. در واقع سرمايۀ اجتماعي يكي از عوامل تأثيرگذار در نهادينه كردن و اعتلاي كارآفريني است؛ بنابراين، هدف از اين مقاله شناخت و تحليل سازه‌هاي فردي و ساختاري تأثيرگذار (به‌ويژه سرمايۀ اجتماعي) بر توسعه فعاليت كارآفريني زنان روستايي استان فارس به‌منظور ارتقاي وضعيت شغلي آن‌ها است. مواد و روش‌ها: اين پژوهش با بهره‌گيري از فن پيمايش و روش نمونه‌گيري تصادفي طبقه‌بندي انجام و از پرسشنامه براي جمع‌آوري داده‌ها استفاده شده است. نمونه‌اي متشكل از 380 نفر از زنان روستايي عضو شركت‌هاي صندوق حمايت از توسعه بخش كشاورزي زنان در استان فارس بوده كه در قالب سه شركت در شهرستان‌هاي مرودشت، شيراز و استهبان فعاليت مي‌كنند، انتخاب شدند. مطالعه‌ راهنما در بين 30 نفر از زنان عضو صندوق در شهرستان كوار كه شرايط مشابهي داشتند، انجام شد روايي پرسش‌نامه اين پژوهش توسط اساتيد بخش ترويج و آموزش كشاورزي دانشگاه شيراز تأييد گرديد و پايايي آن نيز از طريق انجام مطالعه راهنما و محاسبه ضريب آلفاي كرونباخ (0/77 تا 0/95) مورد تأييد قرار گرفت. داده‌ها با استفاده از نرم افزارSPSS  مورد تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد كه بين توسعۀ فعاليت كارآفريني اعضاء در سه شهرستان شيراز، مرودشت و استهبان اختلاف معني‌‎داري وجود دارد و زنان مرودشت از ميانگين توسعۀ كارآفريني بيشتري برخوردار هستند. در واقع، با توجه به بالاتر بودن مؤلفه‌هاي فعاليت كارآفريني (از جمله نوآوري، حفظ محيط زيست، رضايت مشتريان، رضايت اعضاي صندوق، انعطاف‌پذيري، رفاه منطقه، اشتغال‌زايي، سودآوري، پايداري كسب‌وكار، رقابت‌طلبي و بهره‌گيري از فرصت‌ها و تجاري‌سازي ايده) در بين زنان كارآفرين مرودشت، اين امر منجر به توسعۀ بهتر فعاليت‌هاي كارآفرينانه آنان شده است. در رتبه دوم، زنان كارآفرين شهرستان شيراز از ميانگين امتياز بيشتري نسبت به شهرستان استهبان در مورد متغير توسعه فعاليت كارآفريني برخوردار بودند. از سوي ديگر، نتايج نشان داد كه ميانگين انسجام اجتماعي زنان در شهرستان مرودشت با دو شهرستان شيراز و استهبان تفاوت معني‌داري دارد و اين ميزان در شهرستان مرودشت بيشتر از دو شهرستان ديگر بود. همچنين، بين زنان مورد مطالعه در دو شهرستان شيراز و استهبان نيز اختلاف معناداري وجود داشت، به‌گونه‌اي‌كه زنان شهرستان استهبان از نظر انسجام اجتماعي از ميانگين بالاتري نسبت به كارآفرينان شيرازي برخوردار بودند. نتيجه آزمون رگرسيون نشان داد، سرمايۀ اجتماعي، ميزان توفيق‌طلبي، توانايي تصميم‌گيري، ميزان استقلال‌طلبي، سياست‌هاي مشاوره‌اي، فضاي كسب‌وكار، مهارت در تدوين طرح تجاري و سياست‌هاي حمايتي به ترتيب متغيرهايي بودند كه بيشترين سهم (56 درصد) را در ميزان تغييرات در توسعۀ فعاليت كارآفريني را تبيين نمودند. نتيجه‌گيري: با توجه به مجموعه عوامل تأثيرگذار بر توسعۀ فعاليت‌هاي كارآفريني زنان روستايي، به‌ويژه نقش سرمايه اجتماعي، شبكه روابط و فعاليت در انواع شبكه‌هاي اجتماعي، لذا پيشنهاد مي‌شود كه هم‌فكري و هم‌افزايي فعاليت‌هاي زنان كارآفرين از طريق برگزاري نشست‌هاي ادواري و مستمر با ساير شركت‌هاي استان، تقويت گردد. همچنين، دوره‌هاي آموزشي منسجم و هدفمند براي زنان روستايي عضو صندوق‌ها به‌منظور چگونگي تقويت فعاليت در شبكه‌هاي اجتماعي و كسب انواع مهارت‌هاي كارآفريني برگزار گردد.