درس‌هايي از خصوصي‌سازي شركت‌هاي دولتي در ايران مطالعه موردي شركت‌هاي قطارهاي مسافربري رجا، ايران ايرتور، كشت و صنعت هفت تپه و آلومينيوم المهدي

هدف از اين مقاله ارزيابي درس‌هاي خصوصي‌سازي در ايران است. براي اين منظور، از روش مطالعه موردي استفاده شده و چهار شركت «قطارهاي مسافربري رجا»، «ايران اير‌تور»، «كشت و صنعت هفت‌تپه» و «آلومينيوم المهدي» مورد بررسي قرار گرفته است. ايده اصلي مطالعه اين است كه گذار به نظام بازار فرايندي سيستمي است و قابل تقليل به واگذاري مالكيت از شركت‌هاي مادر تخصصي دولتي به مالكان غيردولتي نيست. دلالت يافته‌هاي پژوهش براي موفقيت خصوصي‌سازي اين است كه: ۱. در طبقه‌بندي شركت‌هاي دولتي توجه به ماهيت و كاركردهاي شركت مهم‌تر از قرار داشتن يا نداشتن نام شركت يا فعاليت آن در صدر اصل چهل‌و‌چهارم قانون اساسي است؛ ۲. همكاري سازمان خصوصي‌سازي و شركت‌هاي مادر تخصصي ذي‌ربط بهتر از تقابلي است كه در قالب بند «۱» ماده (18) قانون اجراي سياست‌هاي كلي اصل چهل‌و‌چهارم قانون اساسي پيش‌بيني شده است؛ ۳. «افزايش تعهدات شركت‌ها» در مرحله واگذاري (نظير تحميل نيروي كار به شركت) بايد جرم‌انگاري شود؛ ۴. هيئت واگذاري به فصل‌الخطاب واگذاري‌ها ارتقاي جايگاه پيدا كند و ۵. در شيوه‌هاي اجرايي واگذاري (نظير صدور واگذاري مصوبه قبل از قيمت‌گذاري، صدور فراخوان واگذاري بدون حصول اطمينان از شفافيت صورت‌هاي مالي، عدم احراز اهليت حرفه‌اي براي مديران شركت‌هاي استراتژيك و بزرگ مقياس كه به‌صورت بلوكي واگذار مي‌شوند) بازنگري شود.