محك عوامل رافع مسئوليت كيفري در سنجه‌ عدالت

صناعت قانونگذاري مستلزم رعايت بايسته‌هاي عديده‌اي است كه در ميان آنها سنجه‌ عدالت به‌عنوان «روح قانون» جايگاه شاياني دارد. در ميان گستره‌ قوانين جزايي، بايستگي اين سنجه در «عوامل رافع مسئوليت كيفري» به‌دليل تأثيرگذاري در اعمال يا عدم اعمال مجازات، حائز اهميت مضاعف است. ازاين‌رو رعايت سنجه‌ عدالت در وضع اين مقررات از اهميت بسزايي برخوردار مي‌شود. با عنايت به اهميت ممتاز سنجه‌ عدالت، اين پژوهش كه به روش تحليلي - توصيفي و با استفاده از داده‌هاي كتابخانه‌اي صورت ‌گرفته است در مقام پاسخ به سؤال اصلي خود مبني‌بر سنجش عوامل رافع مسئوليت كيفري از منظر بايسته‌ عدالت است و بر همين اساس، عوامل رافع مسئوليت كيفري به‌عنوان شمه‌اي از قوانين جزايي ماهوي را زير ذره‌بين بايسته‌ عدالت به‌مثابه شاخص ممتاز قانونگذاري نهاده و با نگاهي انتقادي به بررسي بنيادهاي موجود در قانون مجازات اسلامي 1392 از اين منظر مي‌پردازد. دستاوردهاي اين پژوهش مبرهن آن است كه عملكرد قانونگذار كيفري در مواردي مانند «عدم پذيرش جهل به قانون»، «تعقيب و نگهداري بيمار رواني»، «تفاوت مجازات برحسب جنسيت» و «نپذيرفتن اكراه در قتل» در فاصله‌اي دور از اين بايسته قرار دارد.