تحليل پيكره‌اي بر حرف اضافۀ «از» در كتب درسي پايه‌هاي اول تا ششم: رويكرد شناختي

هدف از مطالعۀ حاضر، بررسي حرف اضافۀ «از» در كتاب‌هاي درسي است. چندمعنايي حرف اضافه موجب اشكالاتي در دريافت و درك بسياري از دانش‌آموزان مي‌شود. در اين پژوهش از پيكرۀ متني كتب درسي فارسي، علوم، هديه‌هاي آسماني و مطالعات اجتماعي از پايۀ اول تا ششم ابتدايي بهره گرفته‌ايم. در تحليل داده‌ها از رويكردهاي پيش‌نمونۀ راش (Rosch) (1975) و چندمعنايي نظام‌مند تايلر و ايوانز (Tyler Evans) (2003) در چارچوب معني‌شناسي شناختي استفاده شده است. ابتدا جملات شاهد حاوي حرف اضافۀ «از» از پيكره جداسازي شدند. مجموعۀ معاني به‌دست آمده از مطالعۀ اين زيرپيكره عبارتند از: «نوع»، «جزء كل»، «منشأ»، «زمان»، «قياس»، «به‌وسيله، به‌كمك، با»، «درباره»، «جهت»، «حركت»، «مجاز» و «متمّم». توزيع آماري معاني در كلّ زيرپيكره (دامنۀ عام) به معني «جزء كل» تعلق دارد. معاني اين حرف اضافه در ميان درس‌ها و پايه‌هاي تحصيلي (دامنۀ خاص) يكسان به‌دست نيامد. در ميان سه پايۀ اول تا سوم تحصيلي معني «متمّم» و سه پايۀ چهارم تا ششم تحصيلي معني «جزء كل» سرنمون شد. اين يافته‌ها نشان داد كه معناي سرنمون دروس فارسي و هديه‌هاي آسماني «مجاز» و دروس علوم و مطالعات اجتماعي «جزء كل» است.