نمادشناسي عناصر چهارگانه بر اساس نظريۀ پيرس در گذر از اسطوره به عرفان (مطالعۀ موردي منطق‌الطير عطّار‌نيشابوري، غزليّات حافظ و نفحات‌الانس جامي)

زمينه و هدف: اين جستار در پي آن است تا با تكيه بر مبناي نظري تحليل نشانه شناسي چارلزسندرز پيرس نشانه شناس آمريكايي (1914) الگوي تحليل نمادهاي اساطيري را در متون عرفاني منتخب، بررسي و تبيين نمايد و نيز اثبات كند كه ساختار و منظومۀ فكري پيرس اين قابليت را دارد كه به تحليل نمادشناسي در گذر از اسطوره به عرفان بپردازد. بر اين اساس ميكوشيم تا تعامل اسطوره و عرفان را در حيطۀ زباني از ديدگاه نشانه شناسي پيريس در غزليّات حافظ، منطق‌الطير عطّار و هفت اورنگ جامي مورد مطالعه قرار دهيم. روش پژوهش: اين پژوهش به شيوۀ مطالعات كتابخانه اي و روش سندكاوي با بهره گيري از نظريات نشانه شناسي پيرس و تكيه بر اهمّ متون عرفاني منتخب (منطق‌الطير عطّار، غزليّات حافظ و هفت اورنگ جامي) صورت خواهد پذيرفت. يافته هاي پژوهش: مضامين و بنمايه هاي اسطوره اي، نمودهاي كهن و ديرپايي هستند كه با گذر زمان بي‌آنكه از خاستگاه اوليه و اصلي خود، قطع تعلق نمايند در آيينهاي ديگر از جمله عرفان قدرت تجلّي و نمود‌يابندگي دارند. عناصر اربعه از اين عناصر اساطيري هستند كه بعنوان كليّتي دوسويه در ارتباط با آسمان و زمين با حفظ معناي اساطيري خود در شعر عرفاني عطّار، حافظ و جامي نمود يافته اند. نتايج پژوهش: عناصر چهارگانه آب، باد، خاك، آتش از جملۀ اين نمادهاي اساطيري هستند كه از ديدگاه نشانه شناسي پيرس، در قالب رمزگانها (نمادهاي) تازه در عرفان دگرديسي يافته و خويشكاري و ماهيت خود را با گذر از اسطوره تا عرفان حفظ نموده است.