بررسي تفكر مثبت در منطق‌الطير عطار با تأكيد بر الگوي مارتين سليگمن

زمينه وهدف: كمال و سعادت آدمي، همواره به عنوان هدف نهايي در متون عرفاني اسلامي مطرح بوده است؛ منطق‌الطير عطار يكي از آثار برجستۀ عرفاني، در قالب سفري تمثيلي، الگوي رفتاري مشخصي را جهت دستيابي انسان به سعادت ارائه ميكند؛ از سويي ديگر، روانشناسي مثبتگرا، با تأكيد بر پرورش فضايل اخلاقي چون تواضع، مهرورزي، خويشتنداري، در پي ايجاد رضايت پايدار در زندگي است؛ هدف از انجام اين پژوهش تطبيق شاخصه هاي روان‌شناسي مثبتگرا در منطق‌الطير عطار بر پايۀ الگوي مارتين سليگمن است تا وجوه تفكر مثبت را نزد ذهن و زبان عرفانيِ عطار به اثبات رساند. روش مطالعه: پژوهش حاضر، به شيوۀ تحليلي و توصيفي و بر پايۀ منابع كتابخانه اي، انجام ميشود؛ جامعۀ آماري منطق‌الطير عطار و نمونۀ آماري ابيات مربوط به قصۀ تمثيلي پرندگان و سيمرغ است.يافته ها: پژوهش حاضر نشان ميدهد هر شش خوشۀ خرد، شجاعت، اعتدال، فعاليتهاي اجتماعي، انسانيت و تعالي در نظريۀ سليگمن، مصاديق مشخصي در منطق الطير عطار دارد؛ سفر در منطق‌الطير به مثابۀ فرآيندي است كه در پي خويشتن‌پذيري و خودآگاهي، سبب پرورش تفكر مثبت ميشود؛ كنش گروهي پرندگان، تفكر انتقادي هدهد و آزادي عمل، از نمودهاي تفكر اجتماعي مثبت در منطق‌الطير هستند؛ همچنين پيوند سي مرغ با سيمرغ نمودي از مفهوم تعالي در اين منظومه است كه قرابت معناداري با هدف غايي در نظريۀ مثبتگراي سليگمن دارد.نتيجه گيري: نتيجۀ اين پژوهش نشان ميدهد پيش از آنكه نظريه پردازان غربي در سدۀ اخير به اهميت فضايل اخلاقي، معنويت و ايمان در پرورش روان آدمي بپردازند، عرفان اسلامي در قرون گذشته، به صورت جامع و كامل در قالب آثاري چون منطق‌الطير، به اين مقوله پرداخته است؛ بنابراين، نظريۀ تفكر مثبت، پيشينه اي ايراني- اسلامي دارد؛ منطق‌الطير عطار در لايه هاي رواني متن، دربرگيرندۀ بن‌مايه هاي برجسته اي از تفكر مثبت بوده و با تأكيد بر توانمنديهاي بالقوۀ آدمي، هنجار مطلوب جهت تعالي نوع انسان را ارائه ميكند.