بررسي تأثيرپذيري جامي از عطار با محوريت انسان كامل

زمينه و هدف: شناخت انسان كامل از موضوعات پر دغدغه اي است كه از ديرباز در طول تاريخ تفكر بشر، مورد بحث و بررسي بوده است. در اين ميان انديشمندان و صاحب نظران بر اساس جهان بيني و تلقي خود از انسان و خدا به تبيين مفهوم انسان كامل پرداخته اند. بازتاب اين انديشه در حوزه ادبيات عرفاني با توجه به جهان بيني منحصر به فرد عرفا، رنگ و رويي خاص به خود گرفته است. آن چه ضرورت پژوهش حاضر را ايجاب ميكند، درك نگاه عطار و جامي نسبت به انسان و به تبع آن كشف ساختار و جهان بيني عطار و جامي است. عطار و به تبعيت از وي، جامي به انسان، نگاهي فراتر از جسميت مادي دارند و معتقدند انسان با فنا در همين دنيا مي تواند به بقاي معبود برسد.روش مطالعه: در اين مقاله با روش توصيفي – تحليلي اشعار عطار نيشابوري و عبدالرحمان جامي به لحاظ نمودهاي انسان كامل بررسي شده است. روش گردآوري اطلاعات كتابخانه اي است و نمونه هاي مورد بررسي، اشعار عطار و جامي است كه از ديوان شعر آنها برگزيده شده است. يافته ها: در آثار عطار نمود و جلوه انسان كامل مبتني بر حقيقت محمديه است. عطار به مسئله انسان كامل بودن حضرت محمد(ص) توجه ويژه كرده است و آن حضرت را در برترين مراتب كمالات وجودي و عقلي و روحي و مادي تصوير كرده است. از سوي ديگر، جامي از شاعران مقلد است كه به خوبي آثار پيشينيان را مطالعه كرده است، با عطار و آثار او نيز آشنايي دارد، وي عطار را يكي از شاعران برجسته معرفي ميكند كه در قلۀ رفيع عرفان است. او نيز به پيروي از عطار، انسان كامل را مظهر تمام اسماء و صفات خدا و در نتيجه، خليفۀ او بر زمين ميداند و در دنباله مسيري كه عطار پيموده است، ردپاي انسان كامل را در هر يك از دفترهاي شعر خود پي‌گرفته است.نتيجه گيري: ضرورت شناخت مراتب كمال انسان و تعالي بشر در همۀ اديان الهي و غير الهي به وضوح آشكار است و توجه به انسان كامل و كوشش در جهت دستيابي به اين جايگاه در نزد همه متفكران، با شدت و حدت دنبال ميشود. عطار و جامي در وصف كمال انسان، مقام انسان هاي عارف را به مقام انسان كامل تعبير مي كنند، هر دو انسان كامل را كسي مي‌دانند كه به مقام فنا در حضرت حق متّصف شده و مظهر تمام اسماء و صفات الهي گشته باشد.