تحليل و واكاوي زبان عرفاني و نمادين عطّار در حكايتهاي اسرارنامه

زمينه و هدف: يكي از اصليترين دشواريهاي عارف در مواجهه با تجارب عرفاني، ناتواني در بيان تجربه هاي زيستۀ خويش در عوالم معنوي و شهودي است. شعر عرفاني از طريق زبان خاص و ساختاري استوار به بيان معاني رمزي و نمادين ميپردازد. در اين پژوهش برانيم تا با تكيه بر زبان نمادين و عرفاني عطّار بتحليل و واكاوي نمادهاي موجود در اسرارنامه بپردازيم. روش پژوهش: شيوۀ پژوهش در اين جستار بصورت توصيفي تحليلي برمبناي مطالعات كتابخانه اي و روش سندكاوي از ميان حكايتهاي نمادين اسرارنامۀ عطّار ميباشد. در اين پژوهش نمونه ها بشيوۀ تصادفي و بصورت سيستماتيك انتخاب شده اند. يافته هاي پژوهش: دستاورد اين پژوهش نشان ميدهد كه نمادهاي بكار رفته در حكايتهاي اسرارنامه از نظر موضوعي به حيطه نمادهاي مربوط به حوزۀ عرفان و تصوّف تعلّق دارد و كاركرد آن عينيّت بخشيدن اين آموزه ها و مفاهيم با زباني ساده و روان و بصورت نمادين ميباشد. نتايج پژوهش: نتايج پژوهش نشان ميدهد كه در اسرارنامه نمادها ساده و قابل فهم هستند و خاستگاه آنها بيشتر حوزۀ انسان و اجسام را دربر ميگيرد. نمادهاي انساني از جمله پادشاه، غلام، عاشق، معشوق، عارف، پير، مراد، مريد بصورت قابل توجّهي استفاده شده اند. در اكثر اين حكايتها عطّار به مفاهيمي از جمله فقر، فنا، ترك دنيا، برداشتن حجاب، مبارزه با نفس و ترك تعلقات اشاره داشته است. با توجّه به غلبۀ موضوع عرفان و تصوّف در اين حكايتها، نمادهاي حوزۀ عرفاني گاه در حالت تقابلي و قرار گرفتن دو قطب در برابر يكديگر نيز مورد توجّه قرار گرفته است.