نقش طلب استعدادي در مرتبه اجابت دعا

دعا در ديدگاه عارفان جايگاه بسيار ويژه‌اي دارد؛ به طوري كه عارفان در مسئله اجابت دعا معتقدند لسان قال و حال بدون استعداد مؤثر نيست؛ اما صبغه عبادي دعا به‌هرحال محفوظ و مورد تأكيد شارع است. در اجابت دعا، ظرفيت و استعداد وجودي افراد در مرتبه علم الهي معيار دريافت فيض حق متعال است. طلب استعدادي يعني دعاي باطني يا به اصطلاح عارفان خفي الدعوات. به بيان ديگر طلب استعدادي يعني نفس انسان به مرتبه‌اي از كمال مي‌رسد كه مستعد دريافت فيض حق متعال مي‌گردد؛ چرا كه حق متعال فياض علي الدوام و جواد علي الاطلاق است و هيچ بخل و امساكي در او راه ندارد؛ به همين دليل چنانكه ابن عربي با كلمه بسيار زيباي فتنفهق علي تلك الاعيان بيان مي‌كند حق متعال مستفيض را سرشار از فيض مي‌نمايد؛ بنابراين دعاي نفس مستعد مجاب و تأثيرگذار است؛ چون نفس مستعد استعداد دريافت فيض را يافته است و نقص در قبول قابل نيست؛ فاعل يعني حق متعال فياض علي الدوام نيز هر نفس مستعدي را بهره‌مند مي‌نمايد. درباره اين قسم از دعا چنين آمده است: «وَآتَاكُمْ مِنْ كُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ» (ابراهيم: 34)؛ يعني هر چه را به لسان استعداد خواستيد به شما داد و چه بسيار دعاهايي كه مقرون به لسان استعداد نيست و مورد اجابت حق متعال قرار نميگيرد. تمام بحث ما در موضوع نقش طلب استعدادي در اجابت دعا در استعداد اعيان ثابته است كه آيا استعداد بسته شده و اصولا دعا مفهومي ندارد يا اينكه فيض حق متعال بر اساس استعداد ظهور و گسترش مي‌يابند؛لذا اين پژوهش به بررسي جايگاه دعا در مراتب هستي و نقش طلب استعدادي در اجابت دعا مي‌پردازد.