الگوهاي رفتاري حاكم بر روابط ايران و عربستان از ديدگاه نظريه سازه‌انگاري (1392-1384)

ايران و عربستان به‌دليل داشتن ظرفيت هاي ژئوپليتيك، ژئواكونوميك و ژئواستراتژيك، تأثير زيادي هم بر كشور هاي غرب آسيا و هم بر كشورهاي جهان اسلام دارند. قبل از انقلاب اسلامي، روابط دو كشور دوستانه و حداكثر رقابتي بود؛ اما بعد از انقلاب روابط دوستانة بين دو كشور در اغلب دوره‌ها به روابط رقابتي و حتي خصمانه تبديل شده است. هدف اين پژوهش، بررسي روابط پرفرازونشيب و پيچيدة جمهوري اسلامي ايران و عربستان سعودي بين سال هاي 1384 تا 1392 برمبناي نظرية سازه انگاري و تكيه ‌بر مفاهيم اجتماعي سياست بين الملل، به ويژه نظرية الكساندر ونت دربارة الگوهاي رفتاري ميان كشورهاست. از اين ‌رو، پرسش پژوهش حاضر عبارت است از: «چگونه مي توان روابط پيچيدة جمهوري اسلامي ايران و عربستان سعودي را بين سال هاي 1384 تا 1392 برمبناي سه فرهنگ كانتي، لاكي و هابزي يا سه الگوي رفتاريِ دوستي، رقابت و دشمني بررسي كرد؟» يافته‌ هاي پژوهش نشان مي‌ دهد كه در بازة زماني‌ مورد بحث، الگوي غالب بر روابط دو كشور الگوي رقابتي بوده كه عمدتاً در حوزه هاي مناطق نفوذ دو كشور در غرب آسيا، ملاحظات امنيتي و كسب رهبري مسلمانان بروز يافته است. در سطح پايين تر، الگوي دشمني بر روابط دو كشور حاكم بوده و پيرامون مسائلي نظير برنامة هسته اي ايران و مناقشة اعراب و اسرائيل تبلور يافته است. سرانجام، بخش محدودي از روابط ايران و عربستان، مبتني بر الگوي دوستي بوده است. اين پژوهش از نوع توصيفي-تحليلي با رويكرد تاريخي-اسنادي است و داده‌ هاي مناسب نيز به شيوة كتابخانه اي جمع آوري شده است.