عنوان مقاله :
رويكرد رئاليستي در نظريههاي ماكس وبر
پديد آورندگان :
افشار ، زين العابدين دانشگاه اراك , محمودي ، سعيد دانشگاه خوارزمي
كليدواژه :
رئاليسم انتقادي , سنخ آرماني , تفهم , پسكاوي , مكانيزم علّي
چكيده فارسي :
تحليل نظريهپردازان برجسته جامعهشناسي ازجمله ماكس وبر را بهراحتي نميتوان ذيل دوگانه پارادايمي اثباتگرايي و تفهمي-تفسيري قرار داد. بازخواني نظريههاي وبر نشان ميدهد كه آثار او بسياري از مؤلفههاي رئاليسم انتقادي را دارد. رئاليسم انتقادي بهعنوان يكي از پارادايمهاي علوم اجتماعي معتقد است جهان واقع مستقل از شناخت انسان وجود دارد. جهان شامل ساختارها، تمايلات، نيروها و مكانيزمها و رويدادها است. جهان از طريق ساختارها و اجزا و تمايلات خود را حفظ ميكند. در ساختارها است كه مكانيزمهاي علي فعال ميشوند، رويدادهاي را خلق ميكنند و آنها را بازتوليد ميكنند. جهان اجتماعي نيز همچون جهان طبيعي ساختارها، تمايلات و مكانيزمها است؛ با اين تفاوت كه كنشهاي اجتماعي در آن دخيل است. كنشهاي اجتماعي ميتوانند نقش مكانيزمهاي علي را بازي كرده و پيامدها و نتايجي را ايجاد كنند. دلايل كنشگران در يك موقعيت اجتماعي خاص اتفاق ميافتد و جزو علل پديدآورنده يك پديده است. درواقع، ساختارها مكانيزمهاي علي را در زمينه اجتماعي فعال ميكنند و رويدادي را رقم ميزنند. اين پارادايم، تركيب ساختار/مكانيزم/زمينه/رويداد را براي تبيين جهان اجتماعي به كار ميگيرد و در اين مسير از استراتژي پسكاوي، مفاهيم انتزاعي و مدلها استفاده ميكند. براي شناخت اين مكانيزمها رئاليسم انتقادي از استراتژي پسكاوي، مفاهيم انتزاعي و مدلها استفاده ميكند. نظام معرفتي وبري تحتتأثير نوكانتيها بين واقعيت و ارزش تفاوت قائل است. علم تخصصي است كه واقعيت را بررسي ميكند. واقعيت اجتماعي پديده معناداري است كه هم ميتوان آن را توصيف كرد كه به آن كفايت معنايي ميگويند و هم ميتوان آن را تبيين كرد كه به آن كفايت علّي ميگويند. استراتژي وبر، استراتژي تفهمي و پسكاوي است. كتاب اخلاق پروتستاني و روح سرمايهداري نمونهاي از تفسير هرمنوتيكي و نمونه درخشاني از كشف مكانيزم علّي است. در آن گروه منزلتي پروتستانها از طريق جهتگيري مذهبي زهد و ارزش بودن كار توانستند خواسته يا ناخواسته روحيه اقتصادي سرمايهدارانه را رقم بزنند.
عنوان نشريه :
علوم اجتماعي دانشگاه فردوسي مشهد
عنوان نشريه :
علوم اجتماعي دانشگاه فردوسي مشهد